Bosna i Hercegovina

**Učlanjen** : 18.11.2012

Književnost

Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine

Književna tradicija u Bosni datuje još od ranog srednjeg veka. Kako se
naalzila pod uticajem različitih književnih tradicija u Bosni se razvila
specifična srednjovkeovna književnost, koja mahom pripada tradiciji
stare srpske književnosti za specifičnostima razvoja u Bosni. U vreme
osmanske vladavine u Bosni se razvijala osobena književnost zasnovana na
srpskoj jezičkoj i muslimasnkoj verskoj i kulturnoj tradiciji. Ova
književna tradicija prisutna je u Bosni sve do 20. veka. U
rimokatoličkim verskim centrima, osobito franjevačkim samostanima, bila
je prisutna latinska književnost kao delo šireg kompleksa rimokatoličke
kulture. Ivo Andrić, Meša Selimović i Branko Ćopić su najznačajniji
srpski književnici Bosne i Hercegovine. Andrić je dobitnik Nobelove
nagrade za književnosti 1961. godine za roman „Na Drini ćuprija“. Tokom
osmanskog doba, mnogi pisci iz Bosne i Hercegovine su bili poznati u
orijentalnom svijetu, a u samoj Bosni razvila se i Alhamijado
književnost.

**Učlanjen** : 18.11.2012

Bosna i Hercegovina - Page 2 Ismet_mesa1

Statue Meše Selimovića ( levo ) i Ismeta Mujezinovića u Tuzli

**Učlanjen** : 18.11.2012

Film

Nakon zatišja tokom ratnih i prvih poratnih godina, filmsko stvaralaštvo
u Bosni i Hercegovini se budi. Filmski režiser Danis Tanović je 2002.
godine dobio popularnog Oskara, prestižnu nagradu Američke filmske
akademije za film „Ničija zemlja“ u kategoriji najbolji strani film.
Veliku popularnost imao je i film Pjera Žalice „Gori vatra“, kao i
njegov sljedeći projekat, film „Kod amidže Idriza“. Slično je i sa
filmom „Ljeto u Zlatnoj dolini“ Srđana Vuletića, koji na
internacionalnim filmskim festivalima odnosi nekoliko nagrada. U
kategoriji kratkog filma valja izdvojiti film „10 minuta“ režisera
Ahmeda Imamovića, koji je dobitnik nagrade „Najbolji kratki film Evrope“
2002. godine. Posebnu pažnju je dobio film „Grbavica“ režiserke Jasmile
Žbanić koji je nagrađen Zlatnim medvjedom na festivalu Berlinale 2006.
godine.

**Učlanjen** : 18.11.2012

Vjerski objekti

Bosna i Hercegovina - Page 2 Gazihusrevbegsmosque

Gazi Husrev-begova džamija

Važno je spomenuti da je prisutnost triju vjera u Bosni i Hercegovini
imala ogroman uticaj na kulturni razvoj zemlje. Sarajevo je jedini
veliki grad u Evropi, koji ima pravoslavnu crkvu, džamiju i katoličku
crkvu kao i sinagogu udaljene na po samo ca. 100 metara jedne od
drugih.[21] Najznačajniji eksponat Zemaljskog muzeja u Sarajevu je
sarajevska Hagada, tradicionalna jevrejska knjiga koju su Sefardi
donijeli u Sarajevo po svome izgonu iz Španije. Orijentalno nasljeđe
Bosne i Hercegovine vidi se također i u brojnim impresivnim primjerima
orijentalne, sakralne i svijetovne arhitekture, iako je dio objekata
srušen ili uništen tokom vremena, posljednji put tokom rata u Bosni i
Hercegovini 1992-1995. Među najznačajnije objekte iz osmanskog perioda
valja izdvojiti Begovu džamiju i Carevu džamiju u Sarajevu, Aladža
džamiju u Foči, Ferhadija džamiju u Banjoj Luci, džamije u Mostaru,
Travniku i Livnu, te brojne druge sakarlne objekte islamske kulture po
cijeloj zemlji. Bosna i Hercegovina posebno je poznata i prema svojim
mostovima iz osmanskog perioda, gdje posebno treba izdvojiti: Stari most
u Mostaru, Most Mehmed-paše Sokolovića u Višegradu, Arslanagić most u
Trebinju, te repliku Starog mosta u Mostaru u umanjenoj verziji na
rijeci Bistrici u Livnu.

**Učlanjen** : 18.11.2012

Bosna i Hercegovina - Page 2 800px-Fojnica

Franjevački samostan Fojnica

Crkvena arhitektura Bosne i Hercegovine sastoji se od nekoliko stilova, u
zavisnosti od vrijemena u kojem je građena, odnosno kojem crkvenom
krugu pripada. Tako bosanske katoličke crkve u gotovo cijeloj zemlji
njeguju neki posebni „bosanski“ stil vitkih zvonika sa visokim, kosim
krovovima i tako se harmonično uklapaju u gradski ili seoski krajolik.
Najpoznatije rimokatoličke crkve u Bosni stoje u Sarajevu, Travniku,
Bugojnu, Livnu, Jajcu i Bihaću, dok su najznačajniji samostani
franjevačke provincije Bosna srebrena u Fojnici, Visokom, Kreševu,
Kaknju i Livnu. Sakralni objekti rimokatoličke crkve u Hercegovini imaju
uglavnom primorsko-mediteranski karakter (baš kao i pravoslavne crkve i
objekti), građeni su od bijelog kamena, a odlikuje ih gotovo
minimalistički stil, koji se u novijoj arhitekturi dijelom naslanja i na
kubizam i savrijemene tokove crkvene arhitekture u svijetu. Ovdje su
poznate Duvanjska bazilika u Tomislavgradu, te crkve i samostani u
Širokom Brijegu, Čapljini i Mostaru.

Bosna i Hercegovina - Page 2 800px-ManastirTvrdos

Manastir Tvrdoš u Hercegovini

Pravoslavne crkve, manastiri i objekti u sjevernijim dijelovima zemlje,
pogotovo uz rijeku Drinu ne razlikuju se previše od sličnih crkvenih
objekata u Srbiji, što upućuje na činjenicu da su ih gradili isti
majstori. Ovi su se pak u dijelu srpske-crkvene arhitekture vodili
principima crkvene gradnje na zapadnom Mediteranu, tako da pravoslavne
crkve u Bosni imaju uvijek iznova slične motive, koji podsjećaju na
gradnju u Italiji, Francuskoj i Dalmaciji. Najpoznatije pravoslavne
crkve stoje u Sarajevu, Banja Luci, Mostaru, Tuzli, Trebinju, Livnu i
Bosanskoj Krupi. Novovjeki pravoslavni crkveni objekti po mnogim
bosansko-hercegovačkim gradovima, pogotovo u Republici Srpskoj, danas
nalikuju kopijama Sopoćana, Mileševa ili Gračanice ili su u skladu sa
vizantijskim stilom, tako da bosanskoj urbanoj arhitekturi daju novi
pečat. Primjer je Crkva svetog Vasilija Ostroškog u Istočnom Sarajevu.

**Učlanjen** : 18.11.2012

Obrazovanje

Univerzitet u Sarajevu

Osnovno obrazovanje traje 9 godina. Đaci se u osnovne škole upisuju u
dobu od 5 do 6 godina. Đaci koji završe osnovnu školu obrazovanje mogu
nastaviti u gimnazijama, stručnim, tehničkim, umjetničkim i verskim
školama. Đaci koji završe četvorogodišnje tehničke, umjetničke, vjerske
škole i gimnazije mogu se upisati na fakultete ili akademije.
U Bosni i Hercegovini postoji osam državnih univerziteta: Univerzitet u
Sarajevu, Univerzitet u Istočnom Sarajevu, Univerzitet u Banjaluci,
Univerzitet u Tuzli, Univerzitet u Mostaru (zapadni Mostar), Univerzitet
Džemal Bijedić (istočni Mostar), Univerzitet u Zenici i Univerzitet u
Bihaću, kao i 14 privatnih univerziteta i fakulteta u Sarajevu,
Banjaluci, Tuzli, Doboju, Prijedoru, Bijeljini, Travniku i Gradiškoj.
Sve visokoobrazovne ustanove podležu nacionalnim (u Republici Srpskoj)
ili kantonalnim (u Federaciji BiH) zakonima o višem obrazovanju.

**Učlanjen** : 18.11.2012

Kuhinja

Ćevapčići u somunu

Bosanska kuhinja je blisko vezana za tursku, grčku i druge mediteranske
kuhinje. Međutim, zbog 40 godina austrijske uprave, u nju se vide
uticaji centralne Evrope. Bosanska hrana koristi mnogo začina, ali
obično u malim količinama. Većina hrane je lagana, pošto se kuvaju u
malim količinama vode. Sosovi su potpuno prirodni, pošto ih uglavnom
čine prirodni sokovi povrća u jelu. Tipični sastojci jela bosanske
kuhinje su paradajz, krompir, crni luk, beli luk, biber, krastavac,
mrkva, kupus, pečurke, spanać, tikvice, sušeni i svež pasulj, paprika,
mleko i pavlaka. Jela od mesa su od govedine ili jagnjetine, dok
hrišćansko stanovništvo kao i dobar dio muslimanskog stanovništva jede i
svinjetinu. Region Hercegovine je pogodan za uzgajanje vinove loze i
proizvodnju vina, a dok se u Bosni rakija dobija od šljiva i jabuka.
Islam svojim vernicima u Bosni bezuspješno zabranjuje konzumiranje
alkoholnih pića. Muslimani piju mnogo kafe. Kafa se pije iz fildžana, uz
obavezan ratluk. Lokalni specijaliteti su bosanski lonac, ćevapi, burek
i pite, dolma, sarma, pilav, gulaš i ajvar. Popularni slatka jela su
baklava, uštipci, halva, tufahije, tulumbe, sutlijaš i palačinke.

Bosna i Hercegovina - Page 2 Motani_burek_1

Bosna i Hercegovina - Page 2 Motani_burek_1

Bosanski motani burek

**Učlanjen** : 18.11.2012

Sport

Bosna i Hercegovina - Page 2 Asim_Ferhatovic_Hase

Nekadašnji olimpijski stadion Koševo, danas stadion Asim Ferhatović Hase

Sarajevo je 1984. bilo domaćin Zimskih olimpijskih igara.

Banjalučki rukometni klub Borac je 1976. godine postao evropski prvak u
rukometu. Sarajevski košarkaški klub Bosna je 1979. godine osvojila
evropsko klupsko košarkaško prvenstvo, a tuzlansko Jedinstvo-Aida je
1989. postalo evropski šampion. Najuspešniji fudbalski klubovi su Borac,
FK Sarajevo, FK Željezničar i FK Velež. Najpoznatiji sportisti iz Bosne
i Hercegovine su: Abas Arslanagić, Asim Ferhatović, Ivica Osim, Mirza
Delibašić, Safet Sušić, Dušan Bajević, Sergej Barbarez, Hasan
Salihamidžić, Nenad Marković, Svetlana Kitić, Lusija Kimani, Hamza Alić i
Razija Mujanović. Od pojedinačnih olimpijskih sportova poslednjih
godina najviše uspeha ima atletika, a najveća sportska manifestacija u
Bosni i Hercegovini je Vidovdanska trka, atletska trka na 10 km koja se
svake godine održava u Brčkom.

**Učlanjen** : 18.11.2012

Brdsko-planinski pejzaž u srednjoj Bosni

**Učlanjen** : 18.11.2012

Nacionalni park Sutjeska

Bosna i Hercegovina - Page 2 Perucica_Sutjeska

Nacionalni park Sutjeska je najstariji nacionalni park u Bosni i
Hercegovini u entitetu Republika Srpska. Sutjeska je postala nacionalni
park 1965. godine i prostire se na površini od 17.250 hektara. Najbliži
grad je Foča. Nalazi se na magistralnom putnom pravcu Beograd – Višegrad
– Foča – Tjentište – Bileća – Trebinje – Dubrovnik.
Ovdje se nalazi i jedna od četiri poslednje prašume u Evropi - Perućica.
U Sutjesci se takođe nalazi i najviši planinski vrh u Republici Srpskoj
Maglić 2386 m.
Planina Maglić se nalazi na granici Republike Srpske i Crne Gore i može
joj se prići iz nacionalnog parka, što predstavlja veliki izazov za
planinare, alpiniste i njima slične ljubitelje prirode. Rijeka Sutjeska
je dugi niz godina usijecala svoj put kroz kanjon i pritiče kroz samo
srce ovog nacionalnog parka. Njene planine, jezera, rijeke, šume i
sačuvana divljina su među najveličanstvenijim u Evropi. Ovi Dinaridi
protežu se duboko u Balkansko poluostrvo, sve do Prokletija na granici
sa Crnom Gorom i Albanijom.
U Nacionalnom parku «Sutjeska», na relativno malom prostoru,
skoncentrisano je ogromno blago biljnog i životinjskog svijeta. Zbog
toga je ovo područje bilo i još uvijek je veoma privlačno za mnogobrojne
naučnike, botaničare, geologe, zoologe te šumarske stručnjake. Bogati
biljni svijet sadrži preko stotinu vrsta jestivih gljiva, kao i veliki
broj rijetkih, osjetljivih i ugroženih vrsta. Životinjski svijet je
takođe izuzetno bogat. U gustim šumama i po planinskim vrletima, žive
gotovo sve vrste tipične za balkanski planinski prostor. Zabilježeno je
114 vrsta ptica (2002. godine), mada se smatra da ih ima više. Od
zabilježenih 114 vrsta, 61 se gnijezdi u Nacionalnom parku Sutjeska, 32
vrste posjećuju park svakog ljeta, dok 16 vrsta pripada selicama koje
prolaze ovuda u jesen i proljeće. Pet vrsta se samo zimi pojavljuje u
nacionalnom parku. Spisak ptica uključuje i 9 vrsta djetlića, što
predstavlja 90 % ove porodice u Evropi.
Ovaj teško prohodan teren pomogao je partizanima u odbrani od Nijemaca u
odlučujućoj bici, poznatoj pod imenom „Peta neprijateljska ofanziva“
ili Bitka na Sutjesci. Bitka na Sutjesci je bila 1943. godine i smatra
se jednom od najtežih bitaka Drugog svjetskog rata na prostorima bivše
države Jugoslavije.
Tim povodom 1971. godine, u Tjentištu je u okviru memorijalnog-kompleksa
„Dolina heroja“ podignut monumnetalni spomenik palim borcima, koji se
nalazi pored magistralnog puta Foča – Tjentište – Bileća.