"Dogodilo se na današnji dan"

27.12.

1945 – Osnovana Svjetska banka
1945 – Koreja podijeljena po 38. paraleli (približno) na dvije države: Sjevernu i Južnu
1978 – U Španiji ponovo uvedena demokratija nakon 40 godina

Rođeni

1571 – Johannes Kepler, njemački astronom
1822 – Louis Pasteur, francuski hemičar i biolog
1896 – Carl Zuckmayer, njemački književnik
1901 – Marlene Dietrich, njemačko-američka glumica i pjevačica
1934 – Larisa Latinjina, sovjetska gimnastičarka
1940 – William Cliff, belgijski pjesnik
1961 – Guido Westerwelle, njemački političar
1966 – Eva LaRue, američka glumica
1985 – Daiki Itō, japanski skijaš-skakač

Umrli

1923 – Gustave Eiffel, francuski konstruktor
1927 – Sulejman-ef. Šarac, bosanskohercegovački reisul-ulema
2007 – Benazir Bhutto, pakistanska političarka i premijerka ove države
2015 - Stein Eriksen, norveški skijaš, svjetski i olimpijski prvak u slalomu i veleslalomu
2016 - Carrie Fisher, američka glumica
2018 – Jakša Fiamengo, hrvatski pjesnik, pisac, novinar i akademik

28.12.

1895 – Braća Lumière prikazala su prvi film u kafiću "Boulevard des Capucines", tako napravivši premijeru kinematografa
1897 – Charles i Emile Path osnovali su u Parizu "Pate Cinema", prvi firmu na svijetu za proizvodnju filmova. Ova pariska firma ubrzo je zavladala međunarodnim tržištem pokretnih slika.
1908 – Zemljotres u Messini na Siciliji (Italija), odnio 75 000 žrtava.
1942 – Japan bombardovao indijski grad Kalkutu.
1974 – U Bangladešu je vlada uvela izvanredno stanje u zemlji koje je dopuštalo premijeru Mujibu Rahmanu gotovo neograničenu političku moć.
1981 – Rođena je prva američka "beba iz epruvete", u Norfloku (SAD).
2014 – Održani šesti Predsjednički izbori u Hrvatskoj;

Rođeni

1870 – Mehmed Džemaludin ef. Čaušević, vjerski prvak Bošnjaka i jedan od reis-ul-ulema BiH
1903 – John von Neumann, mađarski matematičar, fizičar i izumitelj
1912 – Vukica Mitrović
1925 – Hildegard Knef, njemačka glumica, pjevačica i književnica
1948 – Husein Dervišević, bosanskohercegovački književnik
1969 – Linus Torvalds, kreator Linux kernela

Umrli

1650 – Bartol Kašić, hrvatski pisac i lingvista
1703 – Mustafa II, sultan Osmanlijskog carstva
1925 – Sergej Jesenjin, ruski pjesnik
1959 – Ante Pavelić, hrvatski fašistički političar, osnivač Ustaškog pokreta, predsjednik NDH i ratni zločinac
1963 – Paul Hindemith, njemački kompozitor
1993 – William L. Shirer, američki novinar i historičar
2004 – Susan Sontag, američka književnica
2015 – Lemmy Kilmister, britanski muzičar, član Motorheada
2015 – Eloy Inos, američki političar, 8. guverner Sjevernomarijanskih ostrva
2016 – Debbie Reynolds, američka glumica i pjevačica

29.12.

1721 – Francuzi okupirali ostrvo Mauricijus u Indijskom okeanu
1845 – Texas je primljen u SAD kao 28. savezna država
1933 – Rumunski premijer Ion G. Duca postao je u Sinaji žrtvom atentata fašističke tajne udruge "željezna garda"
1940 – Drugi svjetski rat: bitka za Britaniju (Njemačko bombardovanje Londona u kojemu je ubijeno 3,000 civila)
1963 – Grčka vlada je poslala trupe na Kipar kako bi prekinula građanski rat koji je tamo izbio
1975 – Eksplozija bombe na aerodromu LaGuardia u New Yorku, 11 poginulih. Iako za napad niko nije preuzeo odgovornost, sumnjalo se da iza njega stoje hrvatski "nacionalisti"
1981 – Otvorena Akademija scenskih umjetnosti u Sarajevu
1989 – U Čehoslovačkoj je, dramatičar i zastupnik pokreta za ravnopravnost građana Václav Havel, postao predsjednik države
1992 – U Ženevi su se SAD i Rusija složile oko sporazuma SRART II kojim se reducira strateško nuklearno naoružanje
1997 – Hong Kong počeo sa ubijanjem sve peradi u državi (oko 1,25 miliona komada) u cilju sprječavanja širenja ptičije gripe.
2001 – Oko 300 ljudi poginulo, najmanje 120 povrijeđeno, u požaru koji je izazvao vatromet u trgovinskom centru u Limi, glavnom gradu Perua
2020 – Zemljotres magnitude 6,4 pogodio Petrinju, a osjetio se širom regije, uključujući i Italiju.

Rođeni

1709 – Jelisaveta, ruska carica
1800 – Charles Goodyear, američki izumitelj (umro 1860)
1808 – Andrew Johnson, američki političar i predsjednik
1921 – Dobrica Ćosić, jugoslavenski i srpski pisac
1936 – Mary Tyler Moore, američka glumica
1946 – Slobodan "Boda" Kovačević, bosanskohercegovački gitarist

Umrli


1835. - Umro Filip Višnjić, slijepi pjesnik-guslar,  koji je opjevao sve značajnije događaje iz Prvog srpskog ustanka. 
1926 – Rainer Maria Rilke, austrijski pjesnik
1981 – Miroslav Krleža, hrvatski književnik i enciklopedista

03.01.

1496 – Leonardo da Vinci bez uspjeha iskušava model letjelice
1521 – Papa Lav X ekskomunicira Martina Luthera
1777 – Američki general George Washington porazio britanskog generala Charlesa Cornwallisa u bici kod Princetona
1868 – Revolucija Meiji u Japanu: ukinut šogunat Tokugawa
1870 – Počela izgradnja Bruklinskog mosta
1885 – Francusko-kineski rat: početak bitke kod Núi Bopa
1888 – U opservatoriji Lick u Kaliforniji prvi put korišten teleskop refraktor; s prečnikom od 91 cm, bio je to najveći teleskop na svijetu u to vrijeme
1911 – Zemljotres magnitude 7.7 uništio grad Almati u tadašnjem Ruskom Turkestanu
1919 – Na mirovnoj konferenciji u Parizu emir Fejsal I Irački potpisao sporazum sa cionističkim vođom Chaimom Weizmannom o razvoju jevrejske domovine u Palestini
1921 – Turski mir s Armenijom
1924 – Pronađen sarkofag faraona Tutankamona
1925 – Benito Mussolini objavio svoju diktaturu u Italiji
1945 – Admiral Chester W. Nimitz postavljen za komandanta Mornarice SAD-a u pripremama za planirane napade na Iwo Jimu i Okinawu
1957 – Predstavljen prvi električni sat
1959 – Aljaska postala 49. savezna država SAD-a
1961 – SAD prekinule diplomatske odnose s Kubom.
1962 – Papa Ivan XXIII ekskomunicirao Fidela Castra
1977 – Apple Inc. i službeno postao kompanija
1990 – Bivši lider Paname Manuel Noriega predao se američkim snagama
1993 – Rusija i SAD potpisale START 2, sporazum o smanjenju nuklearnog naoružanja
1997 – Kina objavila da će potrošiti 27,7 milijardi dolara za borbu protiv erozije i zagađenja u dolinama Yangtzea i Žute rijeke
1999 – Lansiran "Mars Polar Lander"
2004 – Egipatski "Boeing 737" kompanije Flash Airlines srušio se u Crveno more; poginulo je svih 148 putnika i članova posade, među njima 135 Francuza
2016 – Iranski demonstranti upali su rano ujutro u ambasadu Saudijske Arabije u Teheranu; Saudijska Arabija prekida diplomatske veze sa Iranom.

Rođeni

106. p. n. e – Ciceron, rimski političar i filozof
1829 – Konrad Duden, njemački filolog i izdavač prvog njemačkog pravopisa
1850 – Sonja Kovaljevska, ruska matematičarka
1883 – Clement Attlee, engleski političar, premijer Ujedinjenog Kraljevstva
1892 – J. R. R. Tolkien, engleski književnik i filolog
1901 – Ngo Dinh Diem, vijetnamski političar, 1. predsjednik Južnog Vijetnama
1911 – John Sturges, američki režiser
1929 – Sergio Leone, italijanski režiser
1950 – Victoria Principal, američka glumica
1952 – Gianfranco Fini, italijanski političar i ministar vanjskih poslova
1956 – Mel Gibson, američki glumac
1960 – Marla Glen, američka pjevačica bluza
1969 – Michael Schumacher, njemački vozač Formule 1
1985 – Damir Džombić, bosanskohercegovački nogometaš


Umrli

235 – Papa Anter
492 – Papa Feliks III
1322 – Filip V, kralj Francuske
1437 – Katarina od Francuske, kraljica Engleske (po braku)
1875 – Pierre Larousse, francuski leksikograf
1903 – Alois Hitler, otac Adolfa Hitlera
1923 – Jaroslav Hašek, češki pisac
1927 – Carl Runge, njemački fizičar
1933 – Jack Pickford, kanadski glumac, prvi holivudski "negativac"
1950 – Emil Jannings, švicarski glumac
1967 – Jack Ruby, ubica Leeja Harveya Oswalda
1979 – Conrad Hilton, hotelijer
1989 – Sergej Soboljev, ruski matematičar
2011 – Fadil Hadžić, hrvatski režiser i komediograf
2020 – Qasem Soleimani, iranski general-major Iranske revolucionarne garde.

46. p. n. e – Julije Cezar porazio Tita Labijena u bici kod Ruspine
871 – Bitka kod Readinga: Ethelred od Wessexa poražen od danskih invazijskih trupa
1642 – Engleski kralj Karlo I poslao vojnike da uhapse članove Parlamenta, što je bio uvod u Engleski građanski rat
1847 – Samuel Colt prodao svoj prvi revolver američkoj vladi
1854 – Kapetan William McDonald na brodu Samarang otkrio ostrva koja su kasnije nazvana po njemu
1865 – Njujorška berza otvorila svoje prvo trajno sjedište blizu Wall Streeta u New York Cityju
1896 – Utah postao 45. američka savezna država
1924 - U Beogradu završena Treća zemaljska konferencija Komunističke partije Jugoslavije;
1948 – Burma stekla nezavisnost od Ujedinjenog Kraljevstva
1951 – Korejski rat: Sjevernokorejske trupe uz kinesku podršku po drugi put osvajaju Seoul
1958 – Sputnjik 1 pao na Zemlju iz orbite
1959 – Luna 1 postala prva letjelica koja je došla blizu Mjeseca
1966 – Vojni udar u Gornjoj Volti (kasnije Burkina Faso): raspušten nacionalni parlament i donesen novi ustav
1970 – Zemljotres magnitude 7,7 pogodio kineski okrug Tonghai
1976 – Sukob u Sjevernoj Irskoj: pripadnici Alsterskih dobrovoljačkih snaga ubili 6 irskih civila katolika u okrugu Armagh; idućeg dana naoružana grupa ljudi ubila 10 civila protestanata kod obližnjeg sela Kingsmilla u znak odmazde
1989 – Francuz Christian Pollas otkrio asteroid Toutatis
1990 – U najgoroj željezničkoj nesreći u historiji Pakistana koja se desila kad se prenatrpani putnički voz sudario s praznim teretnim vozom u blizini Sukkura, poginulo 307, a povrijeđeno 700 ljudi
1998 – U masakru u Relizaneu u Alžiru ubijene najmanje 172 osobe
1998 – Velika ledena oluja zahvatila istočnu Kanadu i sjeveroistok SAD-a i nastavila trajati do 10. januara, nanijevši veliku štetu
2004 – Spirit, NASA-in rover za Mars, uspješno se spustio na Mars
2004 – Mikheil Saakashvili izabran za predsjednika Gruzije nakon Revolucije ruža u novembru 2003.
2007 – Na 110. kongresu SAD-a Nancy Pelosi izabrana za prvu ženu na čelu Predstavničkog doma SAD-a u historiji
2010 – U Dubaiju otvoren Burj Khalifa, najviša zgrada na svijetu
2016
Kraljevina Bahrein i Sudan prekinuli su diplomatske odnose sa Iranom i pozvali iranske diplomate da napuste zemlju u roku od 48 sati, dok su Ujedinjeni Arapski Emirati odlučili da odnose spuste na niži nivo.
Snažan potres u Indiji i Bangladešu, ostavljajući najmanje 10 mrtvih i 160 ranjenih.
2019 – Kineska svemirska letjelica Zec od žada uspješno je sletjela na Mjesec. Tako je Kina postala treća zemlja kojoj je to uspjelo.

Rođeni

1077 – Zhezong, kineski car iz dinastije Sung
1341 – Wat Tyler, vođa Engleskog seljačkog ustanka
1643 – Isaac Newton, engleski fizičar, matematičar i astronom
1710 – Giovanni Battista Pergolesi, italijanski kompozitor
1785 – Jacob Grimm, njemački jezikoslovac i sakupljač narodnog blaga
1809 – Louis Braille, francuski tvorac pisma za slijepe
1822 – Georg Büchmann, njemački jezikoslovac
1920 – William Colby, američki obavještajac, 10. direktor CIA-e
1925 – Veikko Hakulinen, finski skijaš-trkač
1932 – Carlos Saura, španski režiser
1934 – Rudolf Schuster, slovački političar, 2. predsjednik Slovačke
1935 – Floyd Patterson, američki bokser
1940 – Gao Xingjian, francuski pisac, prevodilac i slikar kineskog porijekla
1940 – Helmut Jahn, njemačko-američki arhitekt
1940 – Brian Josephson, velški fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1973.
1957 – Vesna Zmijanac, srbijanska pjevačica narodne muzike
1960 – John Michael Stipe, američki pjevač i član grupe "R.E.M."
1965 – Guy Forget, francuski teniser
1965 – Julia Ormond, engleska glumica
1974 – Armin Zöggeler, italijanski sankaš, jedan od najtrofejnijih sankaša u historiji
1978 – Dominik Hrbatý, slovački teniser
1995 – Krešimir Crnković, hrvatski biatlonac i nordijski skijaš.

Umrli

1248 – Sancho II, kralj Portugala
1695 – François-Henri de Montmorency-Luxembourg, francuski general
1752 – Gabriel Cramer, švicarski matematičar
1782 – Ange-Jacques Gabriel, francuski arhitekt
1825 – Ferdinand I, kralj Dviju Sicilija
1877 – Cornelius Vanderbilt, američki biznismen i filantrop
1882 – John William Draper, englesko-američki fizičar, hemičar i fotograf
1941 – Henri Bergson, francuski filozof
1960 – Albert Camus, francuski pripovjedač, dramatičar, esejist i novinar, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1957.
1961 – Erwin Schrödinger, austrijski fizičar
1965 – Thomas Stearns Eliot, engleski pisac američkog porijekla
1967 – Donald Campbell, britanski automobilist
1985 – Lovro von Matačić, hrvatski dirigent i kompozitor
1986 – Christopher Isherwood, britanski pisac
2006 – Nijaz Abadžić, bosanskohercegovački novinar, publicist i urednik na FTVBiH
2006 – Maktum bin Rašid El-Maktum, 1. premijer Ujedinjenih Arapskih Emirata
2010 – Tsutomu Yamaguchi, japanski inženjer, jedini koji je preživio (po službenom priznanju od strane države) i atomski napad na Hiroshimu i napad na Nagasaki

06.01.

1066 – Za kralja Engleske okrunjen Harold II (Harold Godwinson)
1118 – Rekonkvista: Alfons I Aragonski osvaja Zaragozu
1205 – Filip Švapski postaje rimsko-njemački kralj
1288 – Sastavljen Vinodolski zakon
1322 – Stefan Uroš III okrunjen za kralja Srbije
1355 – Karlo IV okrunjen langobardskom željeznom krunom za kralja Italije
1449 – Konstantin XI okrunjen za bizantijskog cara
1492 – Ferdinand i Izabela, katolički kraljevi, ulaze u Granadu i time kompletiraju Rekonkvistu
1540 – Engleski kralj Henrik VIII ženi se Anom Klevskom
1579 – Potpisana Araška unija
1690 – Josip I postaje car Svetog rimskog carstva
1781 – Bitka kod Jerseyja: Britanci porazili Francuze i tako odbili njihov posljednji pokušaj invazije na Jersey
1838 – Alfred Vail demonstrirao telegrafski sistem koji koristi tačke i crtice, preteču Morseovog koda
1839 – Najsnažnija oluja u 300 godina poharala Irsku, oštetivši ili uništivši 20% kuća u Dublinu
1853 – Novoizabrani predsjednik SAD-a Franklin Pierce s porodicom doživio željezničku nesreću kod Andovera u Massachusettsu; u nesreći je smrtno stradao njegov 11-godišnji sin Benjamin
1870 – Inauguracija koncertne dvorane Musikverein u Beču
1900 – Drugi burski rat: Buri napadaju tvrđavu u Ladysmithu nakon što su je držali pod opsadom, ali su ih britanske snage potisnule
1907 – Maria Montessori u Rimu otvorila svoju prvu školu i centar za brigu o djeci iz radničke klase
1912 – Novi Meksiko postao 47. savezna država SAD-a
1912 – Njemački geofizičar Alfred Wegener prvi put predstavio svoju teoriju o pomjeranju kontinenata
1929 – Jugoslavenski kralj Aleksandar I Karađorđević ukinuo državni ustav, što je označilo početak Šestojanuarske diktature
1930 – Završeno prvo putovanje automobilom sa dizelskim motorom, od Indianapolisa do New York Cityja
1941 – Američki predsjednik Franklin Delano Roosevelt održao govor "Četiri slobode" u obraćanju naciji
1947 – Pan American Airlines postao prva komercijalna aviokompanija koja je u svoj raspored letenja uvrstila let oko svijeta
1950 – Ujedinjeno Kraljevstvo priznalo NR Kinu; kao odgovor na to Republika Kina (Tajvan) prekinula diplomatske odnose s Ujedinjenim Kraljevstvom
1951 – Korejski rat: masakr u Ganghwi
1967 – Vijetnamski rat: američki marinci i trupe Armije Južnog Vijetnama pokreću operaciju "Deckhouse Five" u delti Mekonga
1974 – Kao odgovor na naftnu krizu 1973, ljetno računanje vremena u SAD-u počelo 4 mjeseca ranije
1978 – Kruna sv. Stjepana (poznata i kao sveta kruna Mađarske) vraćena u Mađarsku iz SAD-a, gdje je čuvana nakon Drugog svjetskog rata
1992 – Veljko Kadijević Savezni ministar odbrane vojske SRJ daje ostavku
1995 – Požar u apartmanskom kompleksu u Manili doveo do otkrivanja planova za projekt "Bojinka", masovni teroristički napad
2001 – Američki kongres proglasio Georgea W. Busha pobjednikom američkih predsjedničkih izbora 2000.
2002 – Otkriće V838 Monocerotis, jedne od najsjajnijih zvijezda.
2009 – Izrael izvršio napad na Gazu - Operacija "Lijevano olovo"
2016 – Sjeverna Koreja izjavila kako su testirali hidrogensku bombu.

Rođeni


1367 – Rikard II, kralj Engleske
1412 – Ivana Orleanska, francuska nacionalna junakinja i svetica Katoličke crkve
1486 – Martin Agricola, njemački kompozitor i teoretičar muzike
1655 – Jacob Bernoulli, švicarski naučnik i matematičar
1745 – Jacques-Étienne Montgolfier, francuski izumitelj, jedan od izumitelja balona na vrući zrak
1799 – Jedediah Smith, američki lovac i istraživač
1807 – Joseph Petzval, mađarsko-njemački matematičar i fizičar
1822 – Heinrich Schliemann, njemački arheolog
1832 – Gustave Doré, francuski slikar i kipar
1838 – Max Bruch, njemački kompozitor
1850 – Eduard Bernstein, njemački političar i politički filozof
1861 – Victor Horta, belgijski arhitekt
1862 – August Oetker, njemački industrijalac
1868 – Vittorio Monti, italijanski violinist, kompozitor i dirigent
1870 – Gustav Bauer, njemački političar, 11. njemački kancelar
1872 – Aleksandar Skrjabin, ruski pijanist i kompozitor
1883 – Khalil Gibran, libanski pjesnik i umjetnik
1899 – Heinrich Nordhoff, njemački inženjer
1900 – Marija Rumunska, supruga Aleksandra I Karađorđevića, kralja Jugoslavije
1913
Edward Gierek, poljski političar
Loretta Young, američka glumica
1915 – Alan Watts, britansko-američki filozof
1935 – Sekula Dugandžić, bosanskohercegovački slikar
1936 – Julio María Sanguinetti, urugvajski političar, 29. predsjednik Urugvaja
1925 – Regina, nadvojvotkinja od Austrije
1937
Doris Troy, američka pjevačica soula
Paolo Conte, italijanski kantautor
1938 – Adriano Celentano, italijanski pjevač, glumac, TV-voditelj i režiser
1946 – Syd Barrett, engleski pjevač, tekstopisac i gitarist (Pink Floyd i Stars)
1953 – Malcolm Young, škotsko-australijski pjevač, tekstopisac, gitarist i muzički producent (AC/DC)
1954
Mirza Tanović, bosanskohercegovački glumac
Anthony Minghella, engleski režiser i scenarist
1955 – Rowan Atkinson, engleski komičar i glumac
1964 – Henry Maske, njemački bokser
1975 – Enis Bešlagić, bosanskohercegovački glumac
1982 – Gilbert Arenas, američki košarkaš
1982 – Eddie Redmayne, engleski glumac
1986 – Petter Northug, norveški skijaš-trkač

Umrli

664 – Amr ibn El-As, arapski vojskovođa i jedan od Muhammedovih ashaba
1387 – Petar IV Aragonski, kralj Aragonije
1537 – Alessandro de' Medici, firentinski vojvoda
1537 – Baldassare Peruzzi, italijanski arhitekt i slikar
1693 – Mehmed IV, sultan Osmanlijskog carstva
1711 – Philips van Almonde, holandski admiral
1731 – Étienne François Geoffroy, francuski hemičar
1813 – Louis Baraguey d'Hilliers, francuski general
1829 – Josef Dobrovský, češki filolog
1831 – Rodolphe Kreutzer, francuski violinist, kompozitor i dirigent
1852 – Louis Braille, tvorac pisma za slijepe
1884 – Gregor Mendel, začetnik klasične genetike
1918 – Georg Cantor, njemački matematičar
1919 – Theodore Roosevelt, 26. predsjednik SAD-a
1928 – Alvin Kraenzlein, američki preponaš i skakač u dalj
1942 – Henri de Baillet-Latour, 3. predsjednik Međunarodnog olimpijskog odbora
1944 – Jacques Rosenbaum, estonski arhitekt njemačkog porijekla
1945 – Edith Frank, majka Anne Frank
1945 – Vladimir Vernadski, ruski mineralog
1949 – Victor Fleming, američki režiser, producent i snimatelj
1960 – Nima Yushij, iranski pjesnik
1990 – Pavel Čerjenkov, ruski fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1958.
1993 – Dizzy Gillespie, američki trubač, pjevač i tekstopisac
1993 – Rudolf Nurejev, ruski baletni plesač

07.01.


1325 – Alfons IV postao kralj Portugala
1558 – Francuska osvojila Calais, posljednji posjed Engleske u kontinentalnoj Evropi
1610 – Galileo Galilei prvi put uočio 4 galilejanska satelita: Ganimed, Kalisto, Iju i Evropu iako nije uspio razlikovati posljednja dva do narednog dana.
1785 – Francuz Jean-Pierre Blanchard i Amerikanac John Jeffries u balonu na plin preletjeli La Manche (od Dovera do Calaisa)
1797 – Prvi put korištena moderna italijanska zastava
1835 – HMS Beagle usidrio se na arhipelagu Chonos
1904 – Uspostavljen signal za pomoć "CQD", koji je 2 godine kasnije zamijenjen signalom "SOS"
1910 – Počelo deveto službeno Svjetsko prvenstvo u šahu 1910. - I. između Schlechtera i Laskera
1919 – Božićna pobuna u Crnoj Gori protiv planirane aneksije Crne Gore od strane Srbije
1927 – Uspostavljen prvi međunarodni telefonski poziv na liniji New York-London
1934 – Prvo izdanje stripa o Flashu Gordonu
1935 – Benito Mussolini i francuski ministar vanjskih poslova Pierre Laval potpisali Rimski sporazum
1940 – Zimski rat: finska 9. divizija zaustavila i potpuno uništila nadmoćnije sovjetske snage na cesti Raate-Suomussalmi.
1942 – Drugi svjetski rat: počela bitka za poluostrvo Bataan na Filipinima
1945 – Britanski general Bernard Montgomery održao konferenciju za novinare na kojoj je sebi pripisao zasluge za pobjedu u Ardenskoj bici
1946 – Zapadne sile priznale Austriju u granicama iz 1937.
1953 – Predsjednik Harry S. Truman obznanio kako su SAD proizvele prvu hidrogensku bombu
1959 – SAD priznale novu kubansku vladu Fidela Castra
1979 – Treći indokineski rat – Kambodžansko-vijetnamski rat: vijetnamske trupe osvojile Phnom Penh, istjerujući iz njega Pola Pota i Crvene Kmere
1985 – Japanska aeronautička i svemirska istraživačka agencija (JAXA) lansirala Sakigake, prvu japansku međuplanetarnu letjelicu i prvu svemirsku sondu za duboki svemir koju je lansirala neka druga zemlja osim SAD-a i SSSR-a
1989 – Princ Akihito položio zakletvu za cara, naslijedivši na japanskom prijestolju svog oca Hirohita nakon njegove smrti
1990 – Kosi toranj u Pisi prvi put u 800 godina postojanja zatvoren za turiste zbog restauracije
1993 – Rat u BiH: trupe Armije RBiH izvršile iznenadni napad na selo Kravica u općini Bratunac
1999 – Pred Senatom SAD-a počelo saslušanje u procesu opoziva Billa Clintona s funkcije predsjednika SAD-a
2015 – U napadu na sjedište francuskog satiričnog sedmičnika Charlie Hebdo u Parizu stradalo je smrtno 12 osoba, a 10 ih je teško povrijeđeno. Vlada Francuske objavila je da je nivo nacionalne sigurnosti u Parizu povišen na najviši stepen.
2016 – Predsjednički izbori u Libanu.

Rođeni

1502 – Papa Grgur XIII
1685 – Jonas Alströmer, švedski biznismen
1746 – George Elphinstone, škotski admiral
1768 – Josip Bonaparte, stariji Napoleonov brat
1796 – Princeza Charlotte od Velsa
1800 – Millard Fillmore, američki političar, 13. predsjednik SAD-a
1827 – Sandford Fleming, škotsko-kanadski inženjer, tvorac univerzalnog svjetskog vremena (Universal Time - UT)
1834 – Johann Philipp Reis, njemački fizičar i izumitelj
1837 – Thomas Henry Ismay, engleski biznismen, osnivač kompanije White Star Line
1845 – Ludovik III, posljednji bavarski kralj
1871 – Émile Borel, francuski matematičar i političar
1873 – Adolph Zukor, mađarski režiser i filmski producent, jedan od osnivača filmskog studija Paramount Pictures
1879 – Osman Đikić, bosanskohercegovački pjesnik
1899 – Francis Poulenc, francuski kompozitor i pijanist
1912 – Günter Wand, njemački dirigent i kompozitor
1916 – Paul Keres, estonski šahovski velemajstor
1916 – Elena Ceauşescu, rumunska političarka i supruga Nicolaea Ceauşescua
1934 – Tassos Papadopoulos, kiparski političar, 5. predsjednik Kipra
1935 – Valerij Kubasov, ruski inženjer i astronaut
1941 – John E. Walker, engleski hemičar, dobitnik Nobelove nagrade za hemiju 1997.
1942 – Vasilij Aleksejev, ruski dizač tegova
1943 – Sadako Sasaki, žrtva atomskog napada na Hiroshimu i Nagasaki
1945 – Raila Odinga, kenijski političar, 2. premijer Kenije
1951 – Talgat Musabajev, kazahstanski astronaut
1956 – David Caruso, američki glumac i producent
1964 – Nicolas Cage, američki glumac, producent i režiser
1981 – Admir Čehić, bosanskohercegovački nogometaš
1982 – Hannah Stockbauer, njemačka plivačica
1985 – Lewis Hamilton, britanski vozač Formule 1
1987 – Davide Astori, italijanski nogometaš
1990 – Gregor Schlierenzauer, austrijski skijaš-skakač
1991 – Eden Hazard, belgijski nogometaš

Umrli

672 – Tenji, japanski car
1285 – Karlo I, kralj Sicilije i Napulja
1536 – Katarina Aragonska, engleska kraljica
1619 – Nicholas Hilliard, engleski slikar
1625 – Ruggiero Giovannelli, italijanski kompozitor
1655 – Papa Inocent X
1715 – François Fénelon, francuski nadbiskup, teolog i pjesnik
1786 – Jean-Étienne Guettard, francuski fizičar i mineralog
1830 – Thomas Lawrence, engleski slikar
1878 – François-Vincent Raspail, francuski hemičar
1892 – Tevfik Paša, egipatski političar
1893 – Jožef Stefan, slovenski fizičar i matematičar
1932 – André Maginot, francuski vojnik i političar
1943 – Nikola Tesla, američki fizičar i izumitelj srpskog porijekla
1951 – René Guénon, francuski autor i intelektualac;
1984 – Ismet Mujezinović, bosanskohercegovačkih slikar
1984 – Alfred Kastler, francuski fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1966.
1989 – Hirohito, japanski car
1998 – Vladimir Prelog, hrvatsko-švicarski hemičar, dobitnik Nobelove nagrade za hemiju 1975.
2015 – Rod Taylor, australijski glumac
2021 – Tommy Lasorda

09.01.

1792 – Mirom u Jašiju, kojim je okončan Rusko-turski rat, započet u augustu 1787, Rusija proširila svoju granicu do Dnjestra.
1793 – Francuz Žan Pjer Blanšar izveo prvi let balonom iznad sjevernoameričkog kontinenta.
1942 – U Petrovgradu, Kikindi i drugim mjestima u Banatu Nijemci u Drugom svjetskom ratu strijeljali 150 komunista i simpatizera partizana. Istog dana mađarske okupacione vlasti počele masovno hapšenje i ubijanje Srba s druge strane rijeke Tise. U Đurđevu kod Žablja, Šajkašu i Gospođincima streljano 60 Srba.
1945 – Počelo iskrcavanje američkih trupa u Drugom svjetskom ratu na najveće filipinsko ostrvo Luzon. Borbe okončane 15. augusta kapitulacijom japanskih snaga.
1953 – Potonuo južnokorejski putnički feribot, život izgubilo 349 osoba.
1962 – SSSR i Kuba potpisali trgovinski sporazum na osnovu koga je Kuba dobijala robu po povoljnim i niskim cijenama. Ugovor prestao da važi 1991.
1978 – U Iranu počela islamska revolucija u kojoj je godinu dana kasnije zbačen sa vlasti šah Reza Pahlavi.
1992 – Proglašena Republika Srpska.
1996
Čečenski pobunjenici zauzeli bolnicu i uzeli najmanje 2.000 talaca u dagestanskom gradu Kizliar. Pobunjenici tražili prekid rata u svojoj državi.
Obustavljen zračni humanitarni most za Sarajevo, najveći zračni most u historiji zrakoplovstva poslije sovjetske blokade Berlina. Tokom tri i po godine rata u Bosni i Hercegovini, obavljeno 13.000 humanitarnih letova kojima je dopremljeno više od 160.000 tona pomoći.
1999 – Prilikom hapšenja, pripadnici SFOR-a ubili Dragana Gagovića, optuženog pred Međunarodnim sudom u Hagu za ratne zločine počinjene u ratu u Bosni.
2002
SAD ukinule sankcije na prodaju oružja Jugoslaviji, uvedene 1996.
Vlada SAD-a pokrenula istragu o stečaju međunarodne elektrodistributerske kompanije Enron, najvećem bankrotstvu u američkoj historiji.
2015 – Počelo 16. kontinentalno nogometno prvenstvo Azije, AFC Azijski kup 2015. u Australiji.
2016 – U Prištini eskalirali sukobi između policije i demonstranata koji se protive Zajednici srpskih opština; bacani Molotovljevi kokteli na zgradu vlade.

Rođeni

1868 – S. P. L. Sørensen, danski hemičar
1890 – Karel Čapek, češki književnik
1890 – Kurt Tucholsky, njemački novinar i književnik
1900 – Marija Rumunska, rumunska princeza i kraljica Kraljevine Jugoslavije
1908 – Simone de Beauvoir, francuska književnica i feministica
1913 – Richard Nixon, američki političar i državnik
1928 – Domenico Modugno, italijanski kantautor
1941 – Joan Baez, američka pjevačica folka
1949 – Mary Roos, njemačka pjevačica
1954 – Mirza Delibašić, bosanska košarkaška zvijezda
1958 – Mehmet Ali Agca, turski desničar i atentator
1965 – Bisera Boškailo, bosanskohercegovačka književnica i prevodilac
1970 – Lara Fabian, belgijsko-kanadska pjevačica
1991 – Amel Tuka, bosanskohercegovački atletičar

Umrli

1908 – Wilhelm Busch, njemački slikar i književnik
1947 – Karl Mannheim, mađarski sociolog i filozof
2015 – Muhamed Mujkanović, bosanskohercegovački interpretator sevdalinki

11.01.


1886 – Počeo meč za prvog službenog svjetskog prvaka u šahu između Zukertorta i Steinitza.
1993 – Počela akcija "Munja 93" 105. bužimske brigade kao prva značajna pobjeda boraca Armije RBiH. U borbama je poginulo oko 150 neprijateljskih vojnika, zarobljene značajne količine naoružanja i municije i 4 neprijateljska vojnika.
2015
Održana 72. dodjela "Zlatnog globusa".
U drugom krugu šestih predsjedničkih izbora u Hrvatskoj pobijedila Kolinda Grabar-Kitarović, čime je postala prva žena na funkciji predsjednika Republike Hrvatske.
2016 – FIFA je po peti put proglasila Argentinca Lionela Messija najboljim nogometašem svijeta.
2017 – Planirano otvorenje Svjetskog prvenstva u rukometu u Francuskoj.

Rođeni

19. vijek
1853 – Gustav Falke, njemački književnik
20. vijek
1906 – Albert Hofmann, švicarski naučnik i hemičar;
1930 – Rod Taylor, australijski glumac
1970 – Mustafa Sandal, turski pop-pjevač
1971 – Mary J. Blige, američka pjevačica soula i R&B-a
1972 – Amanda Peet, američka glumica
1973 – Tetjana Vodopjanova, ukrajinska biatlonka.
1984 – Ana Frolina, bivša ruska i od 2015. godine južnokorejska biatlonka.
1987 – Jamie Vardy, engleski nogometaš

Umrli

1494 – Domenico Ghirlandaio, italijanski slikar
1928 – Thomas Hardy, engleski književnik
1941 – Emanuel Lasker, njemački šahist i matematičar

15.01.

1996 – Donesena Rezolucija Vijeća sigurnosti broj 1037 kojom se reguliše osnivanje UNTAES-a.
2001 – Početak rada na verziji Wikipedije
2007 – Euro postao valuta u Sloveniji
2015 – Otvoreno Svjetsko rukometno prvenstvo u Kataru
2015 – Švicarska nacionalna banka ukida minimalni kurs švicarskog franka s evrom

Rođeni

1622 – Molière, francuski dramatičar
1892 – Nurija Pozderac, učitelj i političar, učesnik Narodnooslobodilačke borbe i potpredsjednik Izvršnog odbora AVNOJ-a
1902 – Nâzım Hikmet, turski pjesnik i dramatičar
1902 – Saud ibn Abd al-Aziz, saudijski kralj
1906 – Aristoteles Onassis, grčki brodovlasnik
1908 – Edward Teller, američki fizičar mađarskog porijekla; smatra se izumiteljem američke hidrogenske bombe
1918 – Gamal Abdel Naser, egipatski političar i državnik
1924 – Hamdija Pozderac, bosanskohercegovački političar i državnik
1926 – Maria Schell, austrijska glumica
1929 – Martin Luther King, američki teolog, borac za ljudska prava i dobitnik Nobelove nagrade za mir 1964.
1932 – Alija Isaković, bosanskohercegovački romansijer, pripovjedač, radio-dramski, televizijski i dramski pisac
1943 – Rifat Hadžiselimović, bosanskohercegovački genetičar
1952 – Marjan Burgar, bivši jugoslavenski biatlonac
1958 – Boris Tadić, srbijanski političar i državnik
1979 – Michael Neumayer, njemački skijaš-skakač

Umrli

1595 – Murat III, sultan Osmanlijskog carstva
1919 – Rosa Luxemburg, njemačka socijaldemokratska političarka
1955 – Isak Samokovlija, bosanskohercegovački književnik
1970 – Nafija Sarajlić, bosanskohercegovačka književnica
2000 – Željko Ražnatović, optuženik za ratne zločine u ratu u Bosni i Hercegovini
2016 – Dan Haggerty, američki, glumac i kaskader
2018 – Dolores O'Riordan, irska muzičarka, pjevačica grupe The Cranberries

16.01.

1387 – Ubijena Elizabeta Kotromanić, kraljica Ugarske-Poljske i kći bosanskog bana Stjepana II Kotromanića.
1979 – Šah Muhamed Reza Pahlavi napušta Iran zbog Islamske revolucije i ide u izbjeglištvo u Egipat.

Rođeni

1298 – Ladžin, sultan egipatskih Mameluka
1728 – Niccolò Piccinni, italijanski kompozitor
1841 – Vasilij Osipovič Ključevski, ruski historičar i pisac
1853 – André Michelin, francuski proizvođač guma
1901 – Fulgencio Batista, kubanski političar i diktator
1915 – Ivo Bojanovski, jugoslavenski arheolog
1924 – Aleksandar Tišma, srbijanski književnik
1931 – Johannes Rau, njemački političar i predsjednik
1932 – Dian Fossey, liječnica i američka zoologinja
1933 – Susan Sontag, američka književnica i novinarka
1961 – Hari Varešanović, bosanskohercegovački kantautor zabavne muzike
1974 – Kate Moss, britanska manekenka
1979 – Aaliyah, američka R'n'B-pjevačica
1987 – Piotr Żyła, poljski skijaš-skakač
2006 – Lana Pudar, bosanskohercegovačka plivačica

Umrli

1387 – Elizabeta Kotromanić, kći bosanskog bana Stjepana II
1962 – Ivan Meštrović, hrvatski skulptor i arhitekt
2002 – Milutin Kukanjac, general JNA
2017 – Eugene Cernan, američki astronaut

Na današnji dan, 16. januar

1547 - U Moskvi je za prvog ruskog cara krunisan Ivan IV Vasiljevič. Poznat je po veoma značajnim reformama u Rusiji, ali i okrutnosti prema bojarima koju je primenjivao u nastojanju da centralizuje vlast i zbog ubistva vlastitog sina zbog čega je dobio naziv Grozni. Osnovao je 1553. prvu štampariju u Rusiji, a radi jačanja trgovine sa zapadnom Evropom 1584. podigao je grad Arhangelsk. Potukao je Mongole i osvojio Kazan 1552. i Astrahan 1556, a potom je pripojio Sibir.

1778 - Francuska je priznala nezavisnost SAD tokom Američkog rata za nezavisnost od britanske kolonijalne uprave (1775-83). U februaru iste godine u Parizu je potpisan sporazum o savezu u tom ratu, a hiljade dobrovoljaca krenulo je da pomogne Amerikancima, među kojima i Lafajet (Lafayette), Sen Simon (Saint), Košćuško (Kosciuszko).

1794 - Umro je engleski istoričar Edvard Gibon (Edward Gibbon), autor dela "Opadanje i propast Rimskog carstva", koje se smatra jednim od najznačajnijih u svetskoj istoriografiji.

1864 - Austrija i Pruska uputile su ultimatum Danskoj zahtevajući da povuče ustav po kojem su pokrajine Šlezvig i Holštajn postale sastavni deo Danske. U ratu koji je usledio Danci su poraženi, a sporna vojvodstva potpala su pod zajedničku upravu Pruske i Austrije.

1908 - U Beogradu je otvoren hotel "Moskva", podignut na mestu kafane "Velika Srbija". Zgradu su projektovali arhitekta Jovan Ilkić i grupa arhitekata iz Sankt Peterburga.

1920 - U SAD je stupila na snagu prohibicija, zakonska zabrana proizvodnje i prodaje alkohola.

1927 - Umro je srpski geograf Jovan Cvijić, osnivač antropogeografije i geomorfologije i Geografskog društva u Beogradu (1910). Predsednik Srpske kraljevske akademije od 1921. do smrti i počasni doktor više inostranih univerziteta i akademija, predsednik teritorijalne komisije na Mirovnim pregovorima u Versaju (1919-20) ("Antropogeografski problemi Balkanskog poluostrva", "Balkansko poluostrvo i južnoslovenske zemlje", "Etnogeografske karte jugoslovenskih zemalja").

1945 - Pobedom savezničkih snaga pod komandom generala Bernarda Montgomerija (Montgomery) i Omara Bredlija (Bradley) okončana je nemačka ofanziva u Ardenima, u Belgiji. Nemci su u toj operaciji izgubili 220.000 vojnika (110.000 zarobljih), savezničke snage 77.000 (21.000 zarobljenih).

1957 - Umro je italijanski dirigent Arturo Toskanini (Toscanini), jedan od najznačajnijih u 20. veku. Dirigovao je u milanskoj Skali i Metropoliten operi u Njujorku gde je organizovao i simfonijski orkestar.

1969 - U centru Praga češki student Jan Palah (Palach) izvršio je samoubistvo spaljivanjem u znak protesta zbog okupacije Čehoslovačke koju su, po nalogu Sovjetskog Saveza, izvršile članice Varšavskog ugovora u avgustu 1968.

1969 - Sovjetski kosmonauti u svemirskim brodovima "Sojuz 4 "Vladimir Šatalov i "Sojuz 5" Boris Voljanov, Aleksej Jelisejev i Jevgenij Krunov su prvi put u istoriji spojili dve letilice s ljudskom posadom u orbiti oko Zemlje.

1979 - Šah Irana Reza Pahlavi je napustio zemlju pod pritiskom sledbenika ajatolaha Homeinija (Khomeini) koji su potom preuzeli vlast.

1987 - Šef Komunističke partije Kine Hu Jaobang (Yaobang) podneo je ostavku, prihvativši krivicu za političke greške koje su izazvale studentske nemire. Funkciju generalnog sekretara Partije preuzeo je Džao Cijang (Zhao Ziyang).

1991 - SAD i zapadni saveznici započeli su u Zalivskom ratu operaciju "Pustinjska oluja" masovnim vazdušnim udarima po vojnim i industrijskim ciljevima u Iraku i Kuvajtu, 19 časova posle isteka ultimatuma UN Bagdadu.

1993 - U opkoljenom Sarajevu, koje je već mesecima bez struje i vode, poginulo je osam, a ranjeno 19 ljudi od eksplozije granate koja je pala na mesto gde su ljudi čekali u redu za vodu.

1996 - Premijer Rusije Anatolij Čubajs, tvorac programa privatizacije, podneo je ostavku.

1998 - U eksploziji metana u rudniku "Soko" u Čitluku kod Sokobanje poginulo je 29 rudara.

2000 - Za predsednika Čilea izabran je Rikardo Lagos. On je prvi predsednik socijalista posle svrgnutog Salvadora Aljendea, koga su 1973. ubili pučisti predvođeni generalom Augustom Pinočeom.

2001 - U pokušaju državnog udara u Demokratskoj Republici Kongo (Zair) ubijen je predsednik Loran Dezire Kabila, a dužnost predsednika preuzeo je njegov sin Žozef (Joseph). Kabila je na vlast došao u maju 1997. godine posle pobune, koju su podržale Uganda i Ruanda, protiv tadašnjeg diktatora Mobutua Sese Sekoa.

2001 - U Ljubljani je umro Sergej Krajger, poznati slovenački i jugoslovenski političar iz vremena komunizma. Bio je član Predsedništva SFR Jugoslavije od 1970. i predsednik Predsedništva od maja 1981. do maja 1982.

2002 - Savet bezbednosti UN jednoglasno je usvojio sankcije protiv terorističke mreže Al Kaida i ostataka Talibana u Avganistanu i van te zemlje.

2003 - Iz svemirskog centra Kenedi na Floridi, lansiran je šatl "Kolumbija". Neposredno pred sletanje na Floridi (1. februar) posle 16-dnevne misije, šatl se raspao u plamenu iznad Teksasa. Poginulo je svih sedam astronauta, među kojima je bio i prvi izraelski astronaut Ilon Ramon.

2004 - Vrhovni sud Španije podržao je zabranu radikalne baskijske separatističke partije Batasuna, za koju se dugo veruje da predstavlja političko krilo oružane baskijske terorističke grupe ETA. Batasuna je prva partija koja je od 1975. godine zabranjena u Španiji.

2005 - Na izborima u Hrvatskoj predsednik Stjepan Mesić osvojio je u drugom izbornom krugu novi petogodišnji mandat.

2006 - Amerikanac koji je dezertirao iz redova marinaca tokom rata u Vijetnamu, uhapšen je u Teksasu nakon 36 godina bekstva.

2009 - Preminuo je beogradski novinar, publicista i jedan od najpoznatijih filmskih kritičara Bogdan Tirnanić.

2014 - Više od 1.000 ljudi je stradalo u dvonedeljnim borbama, najžešćim od početka sukoba između suparničkih pobunjeničkih grupa u Siriji, saopštila je Sirijska opservatorija za ljudska prava.

2014 - Dimitrije Janićijević, kandidat Samostalne liberalne stranke za gradonačelnika Kosovske Mitrovice, ubijen je ispred svoje kuće u severnom delu ovog grada.

2016 - Tai Ing Ven (59) izabrana je za prvu ženu predsednicu Tajvana kao liderka Napredne demokratske partije (DPP) koja se otvoreno zalaže za nezavisnost Tajvana od Kine.

2016 - Iranu su ukinute sankcije, na osnovu sporazuma ove zemlje i šest svetskih sila (SAD, Rusija, Kina, Velika Britanija, Francuska i Nemačka) od 14. jula 2015. godine kojim se ograničava iranski nuklearni program u zamenu za ukidanje međunarodnih sankcija.

2017 - U Kirgiziji je usled pada transportnog aviona turske kompanije poginulo 37 ljudi, pretežno stanovnika sela nedaleko od Biškeka na koje se srušio avion pri pokušaju sletanja po gustoj magli.

2018 - Ubijen je Oliver Ivanović, predsednik Građanske inicijative SDP, pošto je na njega nepoznata osoba ispalila više hitaca iz pištolja u severnom delu Kosovske Mitrovice.

b92

18. 01.


1535. - Španski osvajač Fransisko Pisaro osnovao Limu, sada glavni grad Perua.

1654. - Vođa zaporoških kozaka hetman Bogdan Hmeljnicki, poslije pobjede nad poljskom vojskom, priznao vrhovnu vlast moskovskog cara, čime je Ukrajina ujedinjena s Rusijom. Kozački ustanak izbio je u aprilu 1648. i ubrzo su se uključili seljaci, gradsko stanovništvo i pravoslavno sveštenstvo, takođe ogorčeni zbog ponašanja poljskih panova, koji su u okupiranoj Ukrajini nasilno pokatoličavali i unijatili pravoslavne vjernike.


1778. - Engleski moreplovac Džejms Kuk otkrio Havaje, koje je nazvao Sendvička ostrva.


1871. - Pruski kralj Vilhelm Prvi u Versaju kod Pariza proglašen za prvog cara NJemačkog carstva koje je, pod dirigentskom palicom pruskog kancelara Ota fon Bizmarka, objedinilo njemačke državice. Njemačka je ubrzo nametnula mirovni ugovor poraženoj Francuskoj, otevši joj oblasti Alzas i Lorenu.


1882. - Rođen engleski pisac Alen Aleksander Miln, autor veoma popularnih romana za djecu. Djela: romani "Kad smo bili vrlo mladi", "Vini Pu", "Kuća na Puovom uglu", "Sad nas je šestoro".


1886. - Rođen francuski vajar i slikar ruskog porijekla Antoan Pevzner, jedan od najistajnutijih u pokretu ruskih konstruktivista. Studirao je u Kijevu i Petrogradu, a u Francusku je emigrirao 1923. Stvarao je u maniru apstarktnog konstruktivizma, a kasnije je eksperimentisao s dinamičnim spiralnim konstrukcijama i ritmički razvijenim objektima. Smatrao je da umjetnost mora da počiva na osnovnim elementima: prostoru i vremenu.


1892. - Rođen američki filmski glumac, simpatični "debeljko" Oliver Norvel Hardi, čiji neponovljivi gegovi u paru sa Stenom Lorelom i sada zasmijavaju publiku širom svijeta. Filmovi: "Mi iz Oksforda", "Dva dobra drugara", "Fra đavolo", "Veliki posao", "Udri brigu na veselje", "Naša žena", "Na Divljem zapadu".


1904. - Rođen američki filmski glumac engleskog porijekla Arčibald Aleksander Lič, poznat kao Keri Grant, koji se iskazao kao sjajan komičar u komedijama Hauarda Hoksa, ali i kao tumač karakternih rola u filmovima Alfreda Hičkoka. Filmovi: "Plava Venera", "Strašna istina", "Samo anđeli imaju krila", "Filadelfijska priča", "Osumnjičen", "Ozloglašena", "Dan i noć", "Majmunska posla", "Drž'te lopova!", "Sjever - sjeverozapad", "Šarada".


1909. - Rođen srpski pisac jevrejskog porijekla Oskar Davičo, koji je između dva svjetska rata pripadao grupi ljevičarskih pisaca nadrealista. U vrijeme njemačke okupacije Jugoslavije u Drugom svjetskom ratu interniran je u Italiju, odakle je 1943. pobjegao i priključio se partizanima. Djela: zbirke pjesama "Višnja za zidom", "Nastanjene oči", "Flora", "Tropi", "Kairos", "Trema smrti", romani "Pesma", "Beton i svici", "Radni naslov beskraja", "Ćutnje", "Gladi", "Tajne", "Bekstva", "Zavičaji", "Gospodar zaborava".


1913. - Rođen američki pozorišni i filmski glumac Dejvid Denijel Kaminski, poznat kao Deni Kej, sjajan komičar, koji se angažovao i u UNICEF-u - agenciji UN za pomoć djeci. Filmovi: "Čudo od čovjeka", "Momak iz Bruklina", "Pjesma se rodila", "Tajni život Voltera Mitija", "Revizor".


1919. - Francuski premijer Žorž Klemanso otvorio Versajsku mirovnu konferenciju poslije pobjede sila Antante nad Centralnim silama u Prvom svjetskom ratu. Na skupu predstavnika 27 država pobjednica pravo odlučivanja su imale samo Velika Britanija, Francuska, SAD i Italija. Ostale zemlje su u raspravi učestvovale jedino o pitanjima koja su ih se direktno ticala, dok su pobijeđenim državama ultimativno nametnuti uslovi. Mirovnim ugovorom potpisanim 28. juna 1919. NJemačka je preuzela odgovornost za rat, obavezala se na isplatu ratne štete i zabranjeno joj je naoružavanje. Stvorene su nove države: Poljska, Mađarska, Čehoslovačka, Estonija, Letonija, Litvanija i Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca.


1936. - Umro engleski pisac Radjard Kipling, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1907, majstor kratkih priča u kojima su s puno efekata isprepleteni humor i užas. NJegova proza oslikava život u Indiji, u kojoj je rođen, s izuzetnim smislom za svijet djece i životinja. Djela: "Knjiga o džungli", "Hrabri kapetan", "Kim", "U bijelom i crnom", "Priče za djecu", "Istinite priče".


1939. - Od povreda umro srpski ljekar Dragiša Mišović, dva dana poslije policijski insceniranog sudara u Beogradu tramvaja i automobila kojim su ga prevozili u zatvor. NJegova sahrana u Čačku, kojoj je prisustvovalo više od 10.000 ljudi, bila je jedna od najvećih antifašističkih manifestacija u Jugoslaviji prije Drugog svjetskog rata. Tokom studija u Francuskoj postao je član tamošnje komunističke partije, zbog čega mu je ukinuta stipendija, pa je medicinu završio u Pragu. Premda krhkog zdravlja, istakao se u borbi protiv Šestojanuarske diktature i bio veoma aktivan od 1936. do 1938. u stvaranju Narodnog fronta za borbu protiv fašizma.


1943. - Sovjetske trupe u Drugom svjetskom ratu, poslije sedam dana ogorčenih borbi sa njemačkim snagama, uspjele da olabave obruč oko Lenjingrada, koji su Nijemci stvorili 16 mjeseci ranije.


1977. - U najtežoj željezničkoj nesreći u Australiji, u Sidneju, poginulo najmanje 80 ljudi kad je lokomotiva udarila u most koji je potom pao na putnički voz.
1991. - Parlament Jordana osudio vazdušne napade na Irak u operaciji "Pustinjska oluja" i pozvao arapske i islamske zemlje na akciju protiv interesa SAD i država koje učestvuju u masovnom bombardovanju iračkih ciljeva. Istog dana Irak je ispalio osam raketa "skad" na Izrael, pokušavajući da jevrejsku državu uvuče u Zalivski rat.
1996. - Vladajuća socijalistička partija za premijera Grčke izabrala Kostasa Simitisa nakon što je ostavku podnio teško oboljeli osnivač PASOK-a Andreas Papandreu.
1997. - Austrijski kancelar Franc Vranicki podnio ostavku poslije skoro 11 godina provedenih na vlasti.


2000. - Bivši njemački kancelar Helmut Kol podnio ostavku na mjesto počasnog predsjednika Demohrišćanske unije pod pritiskom finansijskog skandala, odnosno protivzakonitog skupljanja novčanih donacija dok je predvodio njemačku vladu.
2001. - Francuska Nacionalna skupština usvojila je jednoglasno kontroverzni Nacrt zakona, kojim se masovna ubistva Jermena u Otomanskom carstvu 1915. godine nazivaju genocidom. Turska je oštro osudila Francusku zbog usvajanja ovog zakona.

2001. - Supersonični avion "Er Fransa" - "konkord" poletio je prvi put nakon avionske nesreće u julu 2000. godine, u kojoj je poginulo 113 putnika.


https://www.nezavisne.com/

19. 01.
1419. - U Stogodišnjem ratu Francuske i Engleske branioci francuskog grada Ruana predali se vojsci engleskog kralja Henrija Petog, koji je tako okončao osvajanje Normandije.


1736. - Rođen škotski inženjer i fizičar DŽejms Vat, pronalazač parne mašine 1765, što je omogućilo industrijsku revoluciju. Blizu Birmingema osnovao je prvu fabriku za izradu parnih mašina. Unaprijedio je nizom otkrića nauku o toploti. NJemu u čast mjerna jedinica za snagu nazvana je vat, a instrument za mjerenje električne snage vat-metar.


1747. - Rođen njemački astronom Johan Elert Bode, koji je pomoću niza brojeva vrlo približno ustanovio srednju udaljenost prvih sedam planeta od Sunca. Bio je direktor Berlinske opservatorije i pokrenuo je 1774. godine "Berlinski astronomski godišnjak", koji je izlazio do 1957.


1785. - Umro srpski pisac, istoričar, bogoslov, izdavač, prevodilac, leksikograf, botaničar i farmaceut Zaharije Stefanović Orfelin, jedan od najprosvjećenijih Srba 18. vijeka. Rođen je 1726. u Vukovaru, školovao se u Budimu, Beču i Veneciji. Pisao je pjesme, napisao "Večni kalendar" u kojem se prvi put kod nas govori o astronomskoj nauci, a najznačajnije njegovo književno djelo je "Život Petra Velikog" u dvije knjige. Bio je pionir i u umjetnosti, jedan od prvih srpskih kaligrafa i bakrorezaca. Radio je i geografske karte i grbovnike, crtao i rezao naslove i ukrase na knjigama, portrete, pejzaže i alegorijske figure. Najvažnije radove te vrste objavio je 1778. u "Kaligrafiji", što mu je donijelo članstvo u bečkoj Umjetničkoj akademiji.


1798. - Rođen francuski filozof i matematičar Ogist Kont, jedan od osnivača filozofije pozitivizma i nauke o društvu - sociologije. Želio je da reformiše nauku, filozofiju i religiju tako da odgovaraju "pozitivnom stadijumu" razvoja društva, jer je smatrao da su "teološki" i "metafizički" stadijum "istorijski zastarjeli". Djela: "Kurs pozitivne filozofije", "Rasprava o cjelini pozitivizma", "Sistem pozitivne politike", "Pozitivistički katehizam".


1807. - Rođen američki general Robert Edvard Li, komandant armije Sjeverne Virdžinije u građanskom ratu u SAD od 1861. do 1865, najsposobniji vojskovođa tog rata. Predvodeći južnjačke trupe, pobijedio je vojsku Sjevera u bitkama kod Ričmonda i Frederiksburga 1862. i kod Čanselorsvila 1863, ali je, suočen s neuporedivo nadmoćijom armijom Sjevera, morao da kapitulira 9. aprila 1865.


1809. - Rođen američki pisac Edgar Alan Po, čiju poeziju karakterišu osjećanja duboke sjete i tuge i zvučnost i muzikalnost katkad čudesno onomatopejskih stihova. Tvorac je kratke pripovijetke strave, iz koje je nastala moderna kriminalistička i detektivska priča. Uticao je na francuske simboliste i engleske pjesnike Kristinu Roseti, Aldžernona Svinberna i Roberta Stivensona. Djela: poezija "Gavran", "Anabel Li", "Pobjednik crv", "Zvona", "Pjesme", proza "Priče tajanstva i mašte", "Avanture Gordona Pima", "Filozofija kompozicije".


1813. - Rođen engleski inženjer Henri Besemer, koji je 1855. pronašao postupak prerade sirovog gvožđa u čelik, nazvan "Besemerov postupak". Čeličana koju je 1859. podigao u Šefildu i sada proizvodi čelik.


1839. - Rođen francuski slikar Pol Sezan, čije je izrazito revolucionarno shvatanje umjetnosti preobrazilo slikarstvo, ali i podstaklo ogorčen otpor konzervativaca. U mladosti je bio pod uticajem baroka, romantizma i impresionizma, ali je uspio da pronađe sopstveni put kad se povukao u rodni grad Eks-an-Provans. Nastojao je da prirodu ne analizira i reprodukuje, već da stvori sintezu oblika u prirodi i izrazi šta pred njom osjeća, čime je silno uticao na generacije slikara, posebno na sljedbenike fovizma, kubizma i apstraktnog slikarstva. Uradio je više stotina slika, uključujući remek-djela poput "Kuće obješenog", "Plave vaze", "Kartaša", "Autoportreta", "Zaliva pred Estakom", "Planine Sent-Viktoar", "Kupačice".


1865. - Umro francuski ekonomista i politički filozof Pjer Žozef Prudon, čija je doktrina postala osnova kasnijih radikalnih i anarhističkih teorija. Rukovođen geslom "Svojina - to je krađa", u djelu "Šta je svojina" borio se za ukidanje svojine. Takođe je smatrao da komunizam guši nezavisnost ljudi. Sintezu jednakosti i nezavisnosti vidio je u slobodi kao "trećoj formi društva", što je teorijski razradio u djelu "Sistem ekonomskih protivrječnosti ili filozofija bijede".


1902. - Rođen srpski vizantinolog ruskog porijekla Georgije Ostrogorski, osnivač vizantinologije na Filozofskom fakultetu Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umjetnosti i direktor njenog Vizantinološkog instituta, vizantinolog svjetskog glasa. Najviše je proučavao ekonomsku i socijalnu istoriju Romeje i vizantijsko-južnoslovenske odnose. Uređivao je zbirku "Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije" i "Zbornik radova Vizantinološkog instituta". Napisao je više od 170 radova koji se odlikuju suptilnom analizom i snažnom sintezom. Djela: "Istorija Vizantije", "Serska oblast poslije Dušanove smrti", "Seoska poreska opština u Vizantijskom carstvu desetog veka", "Studije iz istorije borbe oko ikona u Vizantiji", "Avtokrator i samodržac", "Vizantijske katastarske knjige", "Pronija", "Problemi iz istorije vizantijskog seljaštva", "O istoriji imuniteta u Vizantiji", "O vizantijskoj aristokratiji".


1916. - Na grčko ostrvo Krf u Jonskom moru počele su da stižu jedinice srpske vojske poslije povlačenja preko Albanije, koje su poslije mjesec dana pješačenja preko albanskih gudura početkom januara dospjele do Skadra, gdje je trebalo da ih prihvate saveznički brodovi. Saveznička flota se nije pojavila i pješačenje je nastavljeno ka 160 kilometara udaljenoj Valoni, duž močvarnog primorja, pa su mnogi umrli slomljeni bolešću i umorom. Do aprila je na Krf prebačeno oko 140.000 srpskih vojnika.
1918. - Boljševici u Petrogradu raspustili Ustavotvornu skupštinu Rusije.


1919. - Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca u Srbiji i Crnoj Gori zamijenila Julijanski kalendar Gregorijanskim, koji je u ostalim dijelovima tek osnovane države već bio u upotrebi. Srpska pravoslavna crkva zadržala je Julijanski kalendar.
1920. - Rođen peruanski diplomata Havijer Peres de Kueljar, koji je 1982. izabran za generalnog sekretara UN. Tokom deset godina na tom položaju stekao je reputaciju tihog, ali upornog predvodnika svjetske organizacije.


1938. - Umro srpski pisac cincarskog porijekla Branislav Nušić, najveći srpski komediograf, član Srpske kraljevske akademije, koji je briljantno naslikao srpsku provinciju pod dinastijom Obrenovića i Beograd s početka 20. vijeka i između dva svjetska rata. Studirao je prvo u Gracu i Beogradu, a kao diplomata je radio u konzulatima Srbije u Solunu, Bitolju, Skoplju i Prištini. Bio je dramaturg i upravnik pozorišta u Beogradu, Novom Sadu, Skoplju i Sarajevu. Kao mladić je 1887. osuđen na dvije godine zatvora zbog satirične pjesme "Dva raba". Učestvovao je kao dobrovoljac u srpsko-bugarskom ratu 1885, a u Prvom svjetskom ratu je prešao sa srpskom vojskom preko Albanije. Darovit portretista i pisac veoma razvijenog smisla za pozorišnu scenu i njene zakone, oštro je zapažao negativne pojave i s mnogo duha slikao svijet u kojem se kretao - od opštinskog pisara do poslanika i ministra. NJegova djela suvereno su vladala repertoarom srpskih pozorišta između dva rata, a i sada su dosta igrana kod nas i u svijetu. Djela: komedije "Sumnjivo lice", "Gospođa ministarka", "Narodni poslanik", "Protekcija", "Ožalošćena porodica", "Pokojnik", "Put oko sveta", "Dr", "Svet", "Mister dolar", pripovijetke i romani "Pripovetke jednog kaplara", "Ramazanske večeri", "Opštinsko dete", "Ben-Akiba", "Autobiografija", tragedije "Knez Ivo od Semberije", "Hadži-Loja", "Nahod", drame "Tako je moralo biti", "Jesenja kiša", "Pučina", "Iza Božjih leđa".


1938. - U Španskom građanskom ratu vazduhoplovstvo generala Fransiska Franka, kasnije diktatora Španije, bombardovalo je Barselonu i Valensiju i usmrtilo najmanje 700 ljudi.


1943. - Rođena američka pjevačica DŽenis DŽoplin, najpoznatija bijela pjevačica bluza šezdesetih godina 20. vijeka. Umrla je u oktobru 1970. zbog prekomjernog konzumiranja droge.


1945. - Sovjetska Crvena armija, koja je u Drugom svjetskom ratu nadirala ka Berlinu, izbacila njemačke snage iz poljskog grada Krakova.


1949. - Britanski sindikati istupili iz svjetske sindikalne federacije, što su ubrzo učinili i sindikati drugih zapadnih zemalja. Iste godine osnovana je "Međunarodna konfederacija slobodnih radničkih sindikata", pa je na osnovu blokovske podjele svijeta nastao rascjep i u međunarodnom sindikalnom pokretu.


1960. - SAD i Japan potpisali sporazum o međusobnoj bezbjednosti.


1966. - Indira Gandi izabrana prvi put za šefa vlade Indije, osam dana poslije iznenadne smrti premijera Lala Bahadura Šastrija.


1974. - Iz Kine pod optužbom za špijunažu protjerano pet sovjetskih građana, uključujući jednog diplomatu i dva člana osoblja ambasade SSSR u Pekingu, što je bio još jedan znak ozbiljnog zahlađenja sovjetsko-kineskih odnosa.


1975. - Britanske vlasti i Irska republikanska armija saopštili da su održani prvi direktni pregovori, pet godina nakon početka sukoba u Sjevernoj Irskoj.


1983. - Umro srpski ljekar i pisac Aleksandar Kostić, profesor histologije i embriologije na Medicinskom fakultetu u Beogradu i dugogodišnji urednik "Biblioteke za seksualna pitanja". Autor je grandioznog medicinskog rječnika, prevedenog na više jezika. Preveo je "Polno pitanje" švajcarskog psihijatra i entomologa Ogista Anrija Forela. Ostala djela: "Polni život čovjeka", "Žena-pol, žena-čovek", "Seksualno u srpskoj narodnoj poeziji", "Higijena braka", trilogija "Polno saznanje" i udžbenici "Osnovi normalne histologije", "Embriologija", "Osnovi histološke tehnike".
1983. - U Boliviji uhapšen ratni zločinac Klaus Barbi, zloglasni šef Liona u Francuskoj pod okupacijom nacističke NJemačke u Drugom svjetskom ratu.
 
1989. - SSSR saopštio da će jednostrano povući iz Evrope dio nuklearnih raketa kratkog dometa.


1991. - Od eksplozije iračkih raketa tipa "skad" u izraelskom gradu Tel Aviv ranjeno je najmanje 17 ljudi.


1993. - Poslije kraha vojne intervencije SAD u Somaliji prve američke jedinice napustile tu afričku zemlju.
1996. - U blizini Istanbula predali se čečenski islamski teroristi, koji su četiri dana prije toga oteli na Crnom moru jedan ruski feribot, prijeteći da će ubiti više od 240 talaca.


1998. - Potpisivanjem sporazuma u Tegusigalpi Honduras i El Salvador formalno okončali pogranični spor zbog kojeg su svojevremeno i ratovali.


2000. - NJemački list "Frankfurter rundšau" razgolitio laži NATO-a i njegovog komandanta u Evropi generala Veslija Klarka poslije bombardovanja putničkog voza na mostu preko Južne Morave u Grdeličkoj klisuri u aprilu 1999, kad je ubijeno najmanje 55 civila. Poslije tog zločina usred dana i pri vedrom vremenu Klark je na osnovu video-snimka ubjeđivao novinare da pilot nikako nije mogao da izbjegne voz koji se "iznenada pojavio". NJemački list je angažovao eksperte koji su nepobitno dokazali da je "Klarkov snimak" ubrzan 4,7 puta i da je pilot prvog aviona, koji je pogodio voz, imao najmanje 40 sekundi da obavijesti pilota druge letjelice da je na mostu voz. Prema Klarkovoj verziji, riječ je bilo o samo jednom avionu, koji je ispalio dva projektila, a pilot je morao da reaguje za manje od sekunde.


2000. - U Tunisu umro bivši italijanski premijer Betino Kraksi. On je živio u izbjeglištvu u toj sjevernoafričkoj zemlji od 1994, kad je optužen za korupciju.
2006. - U avionskoj nesreći u istočnoj Mađarskoj, kada se srušio slovački vojni avion koji je letio sa Kosmeta za Slovačku, poginule 44 osobe.


2016. - Umro Etore Skola, italijanski filmski režiser i scenarista. Tokom višegodišnje karijere, snimio je više od 40 igranih i dokumentarnih filmova, od kojih su najviše ostali zapamćeni "Ružni, prljavi, loši" , "Poseban dan", "Le Bal" i "Viva Italija".
- Danas je Bogojavljenje, hrišćanski praznik u spomen na dan kad je Jovan Krstitelj na rijeci Jordan krstio Isusa Hrista. Prema predanju, dok je Hristos izlazio iz vode, otvorila su se nebesa i na njega se, u obliku goluba, spustio Duh Sveti, rekavši: "Ovo je sin moj ljubazni, koji je po mojoj volji". To je označilo objavljivanje Bogočovjeka i njegovo javno uvođenje u spasiteljsku dužnost.


https://www.nezavisne.com