Atomsko sklonište




Predistorija grupe zadire u 1968. godinu kada je u Istarskom narodnom kazalištu u Puli premijerno izvedena predstava “Atomsko sklonište” koju je režirao pesnik Boško Obradović. Za tu nju je napravio izbor iz svetske antiratne poezije, a uvrstio je i svoje pesme “Kuga u Danangu” (protiv rata u Vijetnamu) i “Vaclavske Namjesti” (protiv vojne intervencije Sovjetskog Saveza u Čehoslovačkoj). Budući da je Obradović dugo godina negovao ideju o formiranju rock grupe koja bi radila muziku na njegove tekstove, jednom prilikom je ispred pulske kafane “Jadran”, gde su se okupljali muzičari, nekolicini iskusnih instrumentalista ponudio fasciklu sa svojim tekstovima. Ubrzo je napravljen dogovor o zajedničkom radu i oformljeno je Atomsko sklonište. Bilo je to 26. februara 1977. godine, a grupu su činili basista Bruno Langer (rođen 21. jula 1949. godine u Rijeci), pevač Serđo Blažić (rođen 8. aprila 1951.), gitarista Dragan Gužvan, klavijaturista Eduard Kancelar, bubnjar Saša Dadić i Rudolf Grum koji je pevao prateće vokale. Langer je kao tinejdžer boksovao u srednjoj kategoriji ali je 1964. godine odlučio da postane basista pulske grupe Beat Stones. Zatim je bio u sastavima Fantomi i Logaritmi. Početkom sedamdesetih su Langer, Blažić, Gužvan i Dadić bili u reproduktivnoj grupi Hush. Langer je 1974. godine prešao u koparski Boomerang u kome mu se uskoro pridružio i Blažić i sa njima su radili do jeseni 1976. godine.



Prvi veći uspeh Atomsko sklonište je postiglo na BOOM festivalu u Novom Sadu decembra 1977. godine. U okviru “Rock večeri” Omladinskog festivala u Subotici svirali su 11. maja 1978. godine u Hali sportova. Na tom koncertu su predstavili debi LP “Ne cvikaj generacijo” na kome su precizno formulisali hard rock zvuk sa antiratnim i kataklizmičnim tekstovima koji su mnogo dugovali u to vreme već demodiranoj hipi ideologiji. LP je doneo prve hitove: “Pomorac sam, majko”, “Kinematograf našeg djetinjstva”, “Saznao sam dijagnozu” i “Ne cvikaj, generacijo”. Na samom početku su prigrabili interesovanje javnosti pričom da sviraju punk (mada su kasnije priznali da nisu ni znali o čemu je reč), pocepanom odećom u kojoj su nastupali i efektnim fotografijama koje im je realizovao Mariborčanin Tone Stojko. Saradnju sa porodicom Stojko proširili su kada su Tonetovoj supruzi Neci Falk snimili matricu za pesmu “Zaspao si u mojoj kosi”. LP “Infarkt”, opremljen knjigom fotografija Toneta Stojka, doneo je nove koncertne favorite “Pakleni vozači”, “Bez kaputa” i “Djevojka br. 8”. Zbog obaveza prema fakultetu, napustio ih je Eduard Kancelar, a zamenio ga klavijaturista Paul Bilandžić. Pozicije su učvrstili na dobro uvežbanim koncertima obogaćenim scenografijom sastavljenom od bodljikavih žica a jednom prilikom, u ljubljanskoj hali “Tivoli”, iznad bine je bilo razapeto trista kišobrana. Regrutovali su vernu publiku, ali postali i česta meta rock kritičara koji su uglavnom upućivali zamerke zbog nategnutih Obradovićevih tekstova. Na negativne kritike reagovali su otvorenim pismima u kojima su se razračunavali sa novinarima koji im nisu bili po volji. Treći album su uz veliku medijsku kampanju snimili na poluostrvu Stoja u blizini Pule u pokretnom studiju “Mobile One” koji su upravo pre njih koristili AC/DC za snimanje koncertnog albuma. U produkciji Džona Ečelsa (John Etchells) i Bila Einsvorta (Bill Ainsworth) nastala je ploča “U vremenu horoskopa” koju su uz naslovnu obeležile “Gazi opet čizma” i “Čedna gradska lica”. Tada ih je napustio Paul Bilandžić da bi pokrenuo grupu Lilihip sa kojom je snimio albume “Obavezan smjer” (PGP RTB 1980.), “Lutke sad su skupe” (Jugodisk 1984.) i “Lilihip” (Jugodisk 1985.). Živi album “Atomska trilogija” Sklonište je snimilo kao kvartet leta 1980. godine na koncertu u bašti Doma JNA u Puli. Sa Ribljom čorbom su 31. decembra 1980. i 1. januara 1981. godine, pod nazivom “Atomska čorba”, održali nastupe u beogradskom “Pioniru”. Na dvodnevnom beogradskom festivalu “Hipodrom ‘81” održanom početkom septembra bili su zvezde prve večeri, dok su druge svirali Bijelo dugme i Iron Maiden. LP “Extrauterina” (“Vanmaterična trudnoća”) je snimljen sa istim producentima, ali ovog puta u francuskom “Super Bear” studiju gde su pre njih radili Elton Džon (Elton John), Kejt Buš (Kate Bush) i Pink Floyd. Muzičke novosti na ploči su bile uvođenje harmonike u pesmi “Smanji gas” i novi bubnjar Zdravko Širola koji je ujedno svirao i klavijature. Posle ove ploče raskinuli su saradnju sa Boškom Obradovićem.

Vođa sastava postao je Bruno Langer i ubuduće je on pisao tekstove i muziku. U londonskom JAM studiju su 1982. godine snimili LP “Mentalna higijena” sa hitovima “Treba imat dušu” i “Žuti kišobran”. Gost na saksofonu je bio Mel Kolins (Mell Collins) koji je svirao sa sastavima The Rolling Stones, Dire Straits i King Crimson. Iste godine otišli su na svirke u SAD a na Floridi su uradili album “Space Generation” koji je kod nas licencno objavio PGP RTB. Na njemu je devet pesama koje su već objavili na ranijim albumima ali sa novim tekstovima na engleskom jeziku koje je napisao Dražen Met Premet. U zagrebačkom “Trooly sound” studiju snimili su album “Zabranjeno snivanje” sa koga se izdvojila pesma “Ljubomora”. Koncertni album “Jednom u životu” (sa nastupa na “Tašmajdanu” održanom 15. septembra 1984. godine) ujedno je i poslednji na kome se pojavio Serđo Blažić. Sa njim su poslednji put nastupili 21. jula 1986. godine u klubu “Uljanik”. Dugo je bolovao od raka limfnih žlezda i preminuo je 18. januara 1987. godine.

Langer i Gužvan su pod imenom Atomic Shelter na Floridi snimili ploču “This Space Ship” koja je takođe licencno objavljena kod nas. Na njoj su gostovali američki muzičari: pevač Ves Talton (Wes Talton), klavijaturista Fredi Staki (Fredie Stuckey) i bubnjar Dejvid Presli (David Prisley). LP je doneo šest starih, prearanžiranih pesama i četiri nove. Krajem iste godine Langer je krenuo sa novom postavom. Pojačan mladim gitaristom Rankom Svorcanom i bubnjarom Nikolom Durakovićem preuzeo je vokalnu ulogu i održao grupu do današnjih dana. Na albumu “Criminal Tango” su snimili temu “Tajna pjesma” posvećenu Blažiću, a gostovali su Paul Bilandžić i Berislav Jurišić (saksofon). Avgusta 1991. godine, u vreme kada su već počeli oružani sukobi nastupali su na Gitarijadi u Zaječaru. U Americi im je 1992. godine izašao CD “East Europe Man” sa starim pesmama koje su snimili sa pevačem Vesom Taltonom. Sa pesmom “Chinese Bike” ušli su na američku listu Top 100. Nastavak diskografske aktivnosti obeležili su diskom “Terra mistica” 1995. godine. Na disku “1976.-1986.” RTV Slovenija je objavila izbor njihovih hitova. DVD izdanje “Atomsko sklonište” sadrži njihove spotove i snimak nastupa koji su održali na Gitarijadi u Zaječaru 1991. godine. Na Gitarijadu su se vratili u leto 2001. godine i tada je Langer doputovao u svom mercedesu koji je svojevremeno pripadao voznom parku J. B. Tita na Brionima. Od 1999. godine sa njima je bubnjar Stjepan Bobić (ex Nola, The Spoons, Messerschmitt). Bili su predgrupa na nastupima Whitesnake u Puli i Motorhead u Rijeci. Bivši članovi se bave drugim zanimanjima. Dragan Gužvan je direktor firme koja proizvodi gitarska pojačala, Saša Dadić radi u “Uljaniku”, Zdravko Širola je inženjer građevine i zaposlen je u preduzeću za puteve. Boško Obradović je umro 22. jula 1997. godine. U znak sećanja na Blažića pokrenut je “Đoserov memorijal” u okviru koga se od 1987. godine organizuju koncerti i turnir u malom fudbalu, a zarada se uplaćuje za borbu protiv raka. Box set “Ne cvikaj generacijo” sadrži sedam diskova na kojima su reizdate ploče objavljene za RTV Ljubljana.

Bruno Langer je uvršćen u knjigu “International Who’s Who in Music, Wolume Two: Popular Music” (International Biographical Centre Cambridge 1996.). Pesmu “Treba imat dušu” je na ploči “Ja Prele” (PGP RTS 1996.) obradio Dušan Prelević, temu “Pomorac sam, majko” Marijan Ban na solo disku “Staro zlato” (Menart 2003.), a “Rađaju se nova deca” grupa Krug dvojke na disku “Krug dvojke” (Active Time 2004.). Gitarista Danilo Šerbedžija je 2005. godine u Puli sa istomišljenicima oformio grupu Filji di Bruno Atomico sa kojom izvodi pesme Atomskog skloništa prepevane na italijanski jezik.

Diskografija
“Ne cvikaj generacijo” (RTV LJ 1978.)
“Infarkt” (RTV LJ 1978.)
“U vremenu horoskopa” (RTV LJ 1980.)
“Atomska trilogija” (RTV LJ 1980. koncertni)
“Extrauterina” (RTV LJ 1981.)
“Mentalna higijena” (RTV LJ 1982.)
“Space Generation” (EER / PGP RTB 1983.)
“Zabranjeno snivanje” (RTV LJ 1984.)
“Jednom u životu” (RTV LJ 1985. koncertni)
“This Space Ship” (EER / PGP RTB 1987.)
“Criminal Tango” (RTV LJ 1990.)
“East Europe Man” (EER 1992.)
“Terra Mistica” (Croatia records 1995.)
“1976.-1986.” (RTV S 1995. kompilacija)
“Atomsko sklonište” (One Records 2003. DVD)
“Ne cvikaj generacijo” (RTV S 2007. box set)

(Pljuga.com)