Šlemovi, oklopi, štitovi

Dva najznačajnija predmeta, raskošni pozlaćeni kasnorimski šlemovi, doneti su u Muzej Vojvodine 1955. godine iz sela Berkasovo u Sremu, u blizini Šida. NJih je vlasnica njive slučajno okrila tokom oranja. Potonjim sondažnim iskopavanjem konstatovano je da su šlemovi činili deo ostave, zajedno sa dva srebrna okova za pojas, jednom cevčicom od srebrnog lima, jednom srebrnom gajkom za remen, nekoliko fragmenata gvožđa i pozlaćenog srebrnog lima. Šlemovi su izrađeni od kovanog gvožđa, prevučenog tankim srebrnim pozlaćenim limom, a pretpostavlja se da su imali kožnu podlogu. Raskošniji od dva šlema dodatno je ukrašen imitacijama dragog kamena smaragda, i poludragog kamenja oniksa i kalcedona, izvedenim u staklenoj pasti i postavljenim u ležišta različitog oblika. Od posebnog značaja su natpisi na grčkom i latinskom jeziku, za koje postoje brojna tumačenja.



U evropskim oblastima, koje su se nalazile u određenim periodima pod rimskom vlašću, do danas je pronađen mali broj šlemova ovog tipa. Prema ornamentici izdvajaju se upravo šlem 1 iz Berkasova i budempeštanski šlem, a njihova sličnost, kao i sam način ukrašavanja, bili su predmet brojnih naučnih rasprava. Očigledna skupocenost izrade govorila je o tome da su vlasnici ovih šlemova morali bili ličnosti iz visokog društva, istaknute vojskovođe, ljudi sa visokim položajem u vojsci ili čak vladari.

muzejvojvodine.org.rs

Manje raskošan šlem iz Berkasova na sebi nosi natpis VICIT [LIC]INIANA, koji je arheolozima pomogao da ga datuju na početak IV veka, u vreme kada su se oko rimskog prestola borili budući car Konstantin Veliki i njegov protivnik Licinije. Od 308. godine, kada je Licinije postao avgust, dva cara su vladala zajedno, da bi ubrzo započeli ljutu borbu za presto, koja se završila Licinijevim porazom i pogubljenjem. Prema jednom tumačenju, šlemovi su mogli biti zakopani prilikom povlačenja Licinijevih trupa prema Sirmijumu, odnosno posle bitke koja se odigrala kod Cibala (današnjih Vinkovaca). Prema drugom tumačenju, zasnovanom na postojanju kasnije dodatog natpisa na grčkom jeziku, šlemovi su mogli biti u upotrebi tokom dužeg vremena i potom biti zakopani u bilo kojem trenutku nemirnog IV veka u rimskoj rovinciji Drugoj Panoniji (Pannonia Secunda).

Neke od najčudnijih kaciga u istoriji



Kacige ili šljemovi su nekada imale mnogo veću ulogu od same zaštite glave. One su služile kao statusni simbol vitezova i plemića, a gledajući kacigu koju osoba nosi, odmah ste mogli prepoznati da li je ona bogata ili siromašn, da li je bila u ratovima i da li se smatra herojem…

U nekim tradicijama, a posebno u njemačkoj i nordijskoj, vitezovi su mogli imati dvije ili tri kacige (a ponekad i više), a svaka od njih je predstavljala posjed na koji nositelj ima pravo, a koji je zaslužio nakon određene bitke.



Vrsta kacige koja je bila popularna među njemačkim i austrijskim vitezovima u ranom 16. stoljeću

Stechhelm ili Žablja usta (koristili su je vitezovi između 14. i 17. stoljeća)

Basinet (14. i 15. stoljeće)

Lavlja glava (zamijenila je basinet, a koristila se od 1475. do1480. godine u Italiji)

Kaciga korištena u ranom 16. stoljeću

Replika kacige koju je nosio Anglosaksonski vođa u ranom 7. stoljeću (pretpostavlja se da je to bio Kralj Raedwald od Istočne Anglije)

‘Horned helmet’, dio oklopa koji je rimski car Maksimilijan I predstavio Henriku VIII. Austrija, 1511-1514

Kaciga Cara Maksimilijana

Kaciga Guidobalda II della Rovere, Vojvode od Urbina (16. stoljeće)

Kaciga Alberta von Pranckha (14. stoljeće)

Jedna od ceremonijalnih kaciga Charlesa V (16. stoljeće)

Još jedna od ceremonijalnih kaciga Charlesa V (16. stoljeće)

Kaciga korištena u bitkama sredinom 16. stoljeća

Jedna od mnogih neobičnih samurajskih kaciga (17. stoljeće)

Toothface (17. stoljeće)

Kaciga pronađena u Japanu, datira iz 17. stoljeća

Kaciga iz Savojske pokrajine (istorijska pokrajina u istočnoj Francuskoj)