Norveska

Naseljena je sa 4.574.561 stanovnika, prosečna starost im je 55 godina. Pismenost u Norveškoj je 99%. Najveći broj Norvežana su luterani, 86% ostalih protestanata i katolika ima oko 3%, ostalo su neopredeljeni. Ima dva službena jezika bukmal (bliži danskom) 86% i ninošk (bliži švedskom) 19% (broj je veći od 100% jer neki podjednako dobro govore oba). Najveća autohtona nacionalna manjina u Norveškoj su Sami (Laponci) i ima ih oko 20.000.
Norveški gradovi sa juga na sever: Stavanger - Fredrikstad - Dramen - Oslo (glavni grad) - Bergen - Hamar - Floro - Alesund - Trondhajm - Mo i Rana - Bode - Narvik - Harstad - Tromse - Hamerfest - Vardo

Norveška je podeljena na 19 administrativnih okruga. Okruzi predstavljaju prvi stepen podele a slede opštine kojih ima 431. Glavni grad Oslo je u isto vreme okrug i opština.

[center]

Geopolitička mapa Norveške.

Norveški okruzi su:
Estfol
Akešhus
Oslo
Hedmark
Buskeru
Vestfol
Telemark
Austagder
Rugalan
Hordalan
Sogn o Fjurane
Mere o Rumsdal
Nur-Trendelag
Nordland
Troms
Finmark
Ser-Trendelag
Vestagder
Uplan

Norveška takođe ima i dve sastavne prekomorske teritorije, Jan Majen i Svalbard. Ima takođe i tri Antarktičke i Subantarktičke zavisne teritorije:ostrvo Buve, ostrvo Petar I i Kvin Mod.

IZVOR: VEČERNJE NOVOSTI


Fjordovi su prava umetnička dela prirode, a kontrast leda, zelenih voda fjorda i planinskih vrhova ostavljaju bez daha.


Fjord (foto: Wikimedia Commons)

U ovoj zemlji ima više prirodnih lepota nego ljudi koji mogu da ih vide...

Prvo što se pomisli kada se spomene Norveška su prijatan život, predivna priroda, gostoljubivi ljudi i neopisiva hladnoća. Smeštena na Skandinavskom poluostrvu, jedna je od najsevernijih zemalja na svetu gde žive ljudi.

Ali, srećom, ima klimu sličnu zapadnoevropskoj, zahvaljujući Golfskoj struji koja nosi toplu vodu iz Meksičkog zaliva preko Atlantskog okeana duž cele obale ove severnoevropske zemlje. Zbog mešanja toplih i hladnih okeanskih struja, Norveška je idealna za ribolov pa je po izvozu morske hrane druga zemlja na svetu, a među prvima po visini životnog standarda i poštovanja ljudskih prava.

Jedan od najčuvenijih Norvežana, pisac Henrik Ibzen, rekao je da ćemo i njegovu zemlju i njegove zemljake najbolje upoznati preko predivne netaknute prirode i svetski poznatih fjordova, ali i hladnoće, snega i ponoćnog sunca. I slikar Edvard Munk i kompozitor Edvard Grig, samo su neki od umetnika koji su širom sveta proneli slavu ove skandinavske zemlje.
Norveška, po veličini peta a po gustini naseljenosti među poslednjima u Evropi, zemlja je sa više prirodnih lepota nego ljudi koji mogu da ih vide i sa najvećim brojem biljnih i životinjskih vrsta na evropskom kontinentu.

Ipak, najpoznatiji simboli Norveške su fjordovi, krivudavi morski zalivi smaragdnozelene boje, duboko usečeni u kopno sa rečicama koje se ulivaju u njih. Kao prava umetnička dela prirode našli su se i pod zaštitom Uneska. I sami Norvežani čuvaju lepote i blaga koja imaju, a država je uz to propisala i visoke poreze na sve vrste poroka ili bilo čega što nije u skladu s pravilima zdravog načina života ili što zagađuje okolinu.

Pre oko milion godina, probijajući se kroz planine, veliki lednici su se otapali, dubili kopno i odnoseći zarobljene stene, nastavljali svoj put prema moru. Tako su nastajali fjordovi, uzani i do 1.300 metara duboki morski rukavci, sa tri strane okruženi strmim i do 800 m visokim, stenovitim zidinama.

Oni se pružaju duboko ispod mora a izlaze na otvoreno more, a pošto je led u njihovoj unutrašnjosti bio najteži, fjordovi su u unutrašnjosti deblji nego u blizini mora. A visoko iznad njih protežu se impozantni glečeri i glečerske doline, pa taj kontrast leda, zelenih voda fjorda i planinskih vrhova ostavljaju bez daha. U Norveškoj se nalazi i najveći evropski lednik, Jostedalsbren.

Za nastanak nekih od najveličanstvenijih fjordova na svetu zaslužan je upravo položaj ove zemlje, odnosno neposredna blizina Atlantskog okeana i nekoliko okolnih mora. Takođe, oni su „krivci" i za razuđenost norveške obale. Norveški fjordovi su prema legendama služili vikinškim napadačima kao skrovište prilikom vrebanja plena, bogatih trgovačkih brodova.

Danas turistički brodići vijugaju između veličanstvenih vodopada koji se ruše u more, probijajući se do napuštenih farmi i improvizovanih vikinških sela na zelenim planinskim obroncima, po kojima su kao dečije igračke razbacane drvene kućice nebeskoplave, rubincrvene i snežnobele boje.

Vikinzi, preci današnjih Norvežana, oduvek su bili poznati kao izuzetno vešti moreplovci koji su se neustrašivo upuštali u rizične avanture i teške plovidbe i u najtežim vremenskim uslovima. Zbog te njihove ljubavi prema moru i posvećenosti plovidbi, norveška trgovačka flota šesta je po veličini na svetu.

Dva najpoznatija fjorda, Geirangerfjord i Nerojfjord, međusobno udaljeni 120 km, nalaze se severoistočno od Bergena, po mnogima najlepšeg grada ove predivne zemlje. Voda 16 km dugačkog Geirangerfjorda je slana, pa se zato ne smrzava tokom dugih zimskih meseci. Pošto plime gotovo i da nema, u mirnoj vodi ogledaju se nebo, 2000 m visoki planinski vrhovi sa obe strane i stenovite zidine na ulasku u fjord. A visoko iznad njih impozantni glečeri i glečerske doline ostavljaju bez daha.

Nerojfjord, najuži fjord na svetu, u stvari je rukavac najdužeg norveškog i jednog od tri najduža svetska fjorda, Sognefjorda koji Norvežani s ponosom nazivaju "kraljem fjordova" jer se širi 200 kilometara u unutrašnjost. U jednom delu uži je od 250 m, a njegove strme, kristalne planinske stene uzdižu se 1.500 metara iznad vode. Britanac Luis Gordon preplivao ga je 2004. godine i zasada je jedini čovek koji je to uradio. Za vreme zimskih meseci sunce nikada ne dopire do dna fjorda, ali se tada mogu videti foke kako se odmaraju ispružene na stenama ili koze koje pasu na strmim planinskim padinama.

Preko Nordalsfjorda i Geirangerfjorda, fjorda ukrašenog čuvenim slapovima Sedam sestara i Nevestin veo, put vodi do Bergena, grada s fantastičnom ribljom pijacom, čiji stanovnici, pola u šali a pola ozbiljno, znaju da kažu: "Ja nisam iz Norveške, ja sam iz Bergena". U njegovom gradskom akvarijumu možete da hranite pingvine i vidite gotovo sve morske životinje koje nastanjuju norvešku obalu.

Nezaboravna je i vožnja žičarom do najvišeg brda Urlikena. Do nešto nižeg vrha, Flojen, dolazi se uspinjačom Floibanen, remek-delom norveških inženjera. Na samo 150 metara od velelepne riblje pijace, u samom centru Bergena, započinje jedna od najpoznatijih norveških atrakcija, petominutna vožnja koja se završava na visini od 320 metara iznad mora. Tu su restoran i suvenirnica kojih u Norveškoj ima na svakom koraku, i, ono najlepše, savršen pogled na Bergen s prekrasno uređenog vidikovca u drvetu i staklu.

Iako su svi norveški gradovi zaista lepi, njihovi stanovnici uvek nešto rade kako bi oni bili još lepši, što se na svakom koraku može videti i u prestonici Oslu, Trondhajmu, Stavangeru, Dramenu, Kristijansandu, Lilehameru (mestu koje je postalo poznato po Zimskim olimpijskim igrama 1994. godine), Frederikštatu, Skjebergu i drugim. Sa visoravni Hardangervid pruža se pogled na predeo sličan mesečevoj površini sa predivnim jezercima. Bezbroj fjordova vodi prema severu i najsevernijoj tački Evrope, rtu Nordkap.

Ali jedini put iz Geirangerfjorda prema severu je Trolstigen, Trolski put ili Trolove merdevine, u inostranim turističkim vodičima opisan kao "onaj od kojeg se diže kosa na glavi", zbog serpentina koje vode niz stenu koja se obrušava hiljadu metara u dubinu. Put je širok tek toliko da mogu da se mimoiđu dva automobila. Siva planina Trolvegen, Zid trolova, najviša je vertikalna stena u Evropi (1.100 m) na kojoj sa prekrasnih vidikovaca možete da se uživate u fantastičnom pogledu na fjordove, predivne vodopade, prirodne zidove od stena...

Zaobilazni ali glavni put vodi ka Trondhajmu, gradu sa drvenim starinskim kućama izgrađenim na vodi i zanimljivim starim mostom. Trondhajmska katedrala, prekrasno gotičko zdanje, po lepoti može da se meri sa mnogim poznatim evropskim sakralnim građevinama.

U najsevernijem univerzitetskom gradu na svetu, Tromsu, udaljenom oko 350 kilometara od arktičkog kruga, možete doživeti i ponoćno sunce i polarnu noć. Severno od Tromsa, nižu se stotine kilometara prostranstava bez većih naselja, rastinja gotovo da i nema, pa taj predeo podseća na površinu Meseca. Pošto više nije bilo šuma, tek ovde, prvi put mogu se videti losovi koji obično u manjim grupama lutaju okolo u potrazi za hranom.

Nakon celodnevne vožnje kroz ove neverovatne pejzaže konačno se stiže do najsevernije tačke Evrope, rta Nordkap, gde u julu sunce uopšte ne zalazi. Posle njega, dalje prema severnom polu, može se jedino brodom. Prava najsevernija tačka, u stvari, je rt Knivskjeloden, ali do tamo mora da se pešači. Možda, neki drugi put!