Maje su bili robovi kulta krvi. Vadili su je u svim prilikama: na drzavnim ceremonijama, vjencanjima, religioznim i narodnim svecanostima... Bila je to civilizacija bez presedana!
Bio je to narod koji se dopadao zan-zak Rusou: anticki nevin i izvan istorije. Narod koji je gajio kukuruz i manioku da bi nahranio kastu vraceva uvijek odjevenih u sareno perje i odanih proucavanju zvijezda. Ali i narod, koji nije poznavao ni korist, ni trgovinu, ni novac; narod koji je sve vrednovao i poredio sa kakaom. Maje koji su od 2oo. godine prije nase ere naseljavali sadasnju teritoriju Gvatemale, jedan dio Hondurasa, Belize i Jukatan, ostavili su hramovi, palate i piramide. Kada se sve uzme u obzir ipak su Maji ostali jedna gotovo mitska rasa: bez forme civilizacije i drustva koji bi se mogli uporediti sa formama drustava naroda u Mediteranu i Aziji. Umjetnost je bila plemenskog tipa.
Desifrovano pismo
Okruzeni legendama koje su izmislili engleski i americki pisci, kao sto su G. Morli, Erik Tompson i u proslom stoljecu Dzon Lojd Stivens, Maje su do izvjesne tacke cak i bez etnickih korijena. Cini se da poticu od Indijanaca koji su prosli Beringovim prolazom prije vise od 10.000 godina, od Asiro-Babilonaca i Egipcana koji su stigli u Ameriku prije Kolumba. Za pisce moderne naucne fantastike Maje i njihovi potomci, oko dva miliona Indiosa, su vec odavno - Vanzemaljci. - Ali je i za Maje,vjekovne zrtve kulturne distorzije zahvaljujuci prije svega etnocentrizmu, konacno dosao trenutak istine - smatra Linda sile, svjetski autoritet za kulture Srednje Amerike.
Misterije civilizacije Maja Duboko unutar džungli Meksika i Gvatemale šireći se ka vapnenačkom grebenu poluostrva Yucatán [Jukatan] nalaze se čuveni hramovi i palate civilizacije Maja. Dok je Evropa bila zavijena Srednjevekovnu tamu, ovaj inovativni narod sačinio je astronomske mapneba, razvio jedini pravi kontinentu, usavršio matematiku i neverovatno precizan kalendar. Bez prednosti koje pružaju metalne alatke, bez zaprežnih životinja pa čak i bez točka, Maje su gradili velike gradove koji i danas zadivljuju svojom arhitektonskom preciznošću i raznolikošću. Njihovo kameno nasleđe, koje je preživelo mnoge vekove,nastavlja da živi na mestima poput Palenque, Tikal, Tulum, Chichén Itzá, Copán i Uxmal, kao i među sedam miliona potomaka civilizacije Maja.
Maje su verovatno najbolje poznata kultura od svih klasičnih civilizacija koje su se razvile na području koje danas nazivamo Mezoamerika. Javljaju se na poluostrvu Yucatán oko 2600. godine pre Hrista, vrhunac dostižu negde oko 250. godine nove ere na teritoriji današnjeg Meksika, Gvatemale, severnog Belizea i zapadnog Hondurasa. Gradeći na nasleđenim izumima, znanjima i idejama ranijih civilizacija kao što su Olmeci, pamte se i po svojoji studioznoj i dekorativno bogatoj ceremonijalnoj arhitekturi, uključujući hramove-piramide, palate i opservatorijume sagrađene u potpunosti bez korištenja metalnih alatki. Bili su vešti zemljoradnici, krčili su velike površine tropske šume i gradili pozamašne podzemne rezervoare za kišnicu tamo gde nije bilo dovoljno površinske vode. Poznavali su i veštine pletenja, bili dobri grnčari i krčili puteve kroz džungle i močvare podstičući razvoj zanata i razmenu zanatlijskih proizvoda sa udaljenim narodima i plemenima. Oko 300. godine pre Hrista Maje su usvojile hijerarhijski sistem vladavine sa kraljevima i plemstvom. Civilizacija se zatim razvila u detaljno strukturisana kraljevstva tokom Klasičnog perioda koji je trajao od 200. do 900. godine nove ere društvo sastojalo se od mnogo nezavisnih država, a svaka od njih imala je sela u kojoj su se stanovnici pretežno bavili poljoprivredom ali i urbana središta sagrađena oko ceremonijalnih centara. Civilizacija Maja počinje da propada oko 900. godine nove ere kada su - iz razloga koji do danas ostaju pod velom misterije - Maje sa juga napustile svoje gradove. Kada su Maje sa severa asimilirane u društvo Tolteka oko 1200. godine nove ere njihova dinastija je praktično i završena, iako su neki periferni centri nastavili da prosperiraju sve do dolaska Španskih Konkvistadora početkom XVI veka.
Istorija Maja može da se okarakterizuje kao ciklus uspona i padova: gradovi-države se uzdižu do slave pa zatim propadaju samo da bi bili zamenjeni novim, još većim. Mogla bi, također, da se okarakterizuje i kao istorija kontinuiteta i promene, vođena religijom koja ostaje temelj njihove kulture. Oni koji i danas poštuju drevne Majanske tradicije kao što su verovanje u uticaj kosmosa na živote na zemlji i potreba iskazivanja poštovanja Bogova kroz rituale izražavaju se kroz moderni spoj Hrišćanstva i Majanske vere.
Najnovija arheoloska istrazivanja na Yucatanu otkrila su mnogo toga, ali je jedno pitanje, cini se, ostalo nerjesivim: sta je prouzrokovalo iznenadni nestanak pripadnika civilizacije Maja?
Dnevnik Dieag de Lande, prvog biskupa na Jukatanu, u 16. stoljecu, pronaden u jednom madridskom arhivu, bio je polazna tacka za otkrice jezika i pisma Maja, koji su gotovo 90 odsto desifrovani zahvaljujuci americkom timu arheologa, epigrafista i lingvista na cijem su celu bile Linda sile, sa univerziteta Ostin u Teksasu, i Meri Miler, sa univerziteta Jel, autorica knjige "Krv kraljeva". Iz tog teksta, punog netacnosti, i iz tri "kodeksa Maja" koje su prikupili prvi evropski istrazivaci u novom svijetu, izasla su na svjetlo dana, izmedu ostalog, imena bozanstava, nebeskih tijela i jos dosta toga na 35 jezika naroda Maja. "Alfabet" Diega da Lande svakako nije "kamen iz Rozete", zahvaljujuci kome je sampolion desifrovao egipatske hijeroglife, ali je ipak posluzio kao kljuc americkim istrazivacima pri desifrovanju 500 misterioznih znakova majanskog pisma. Zahvaljuci tome, kulturu Maja obasjalo je novo svjetlo.
Brojni bogovi
Sve donedavna su mnogi mislili da su Maje sasvim ovisile o primitivnoj zamljoradnji - permanentnom krcenju prasumskih prostora. No, nakon temeljitog proucavanja zracnih snimaka podrucja Dzibilchaltuna, na sjevernom Yucatanu, koji je bio naseljen od 500. godine pr. n. e. do spanjolskog osvajanja, dakle neprekidno 2000 godina, te danasnjih naselja tog podrucja, neki je znanstvenik zakljucio da je Dzibilchaltun u doba najveceg procvata imao oko 40.000 stanovnika. Dokazi visokorazvijene tehnike obradivanja polja s kojih su Maje hranile mnogobrojno stanovnistvo mogu se naci i na juznom dijelu Yucatana. Na tamosnjim obroncima nadeni su ostaci prostranih terasa na kojima su Maje mogli raditi kad bi nizine povremeno bile poplavljene. Prije se cesto govorilo o Carstvu Maja. Danas samo manjina vjeruje da je ikad postojala takva jedinstvena drzavna tvorevina. Jezik Maja rano se razgranao u mnoge varijante. Umjetnost i arhitektura krenuli su razlicitim putevima. Bjesnjeli su ratovi, savezi su se mijenjali, dinastije su se uzdizale i propadale. No, svijet Maja uvijek je povezivao jedan cinilac - vjera. Pokazivali su veliko zanimanje za djelovanje bozanskih moci. Znameniti istrazivac Maja sir Eric Thompspn pisao je: - Profinjene metode promatranja zvijezda bile su im pomocna sredstva za astrologiju, temeljni element njihovih religioznih uvjerenja. Njihovi hramovi, npr. Tical i Palenque, bili su velicanstveni dokazi vjere naroda koji nije posjedovao nikakvo metalno orude. Nebo Maja obuhvacalo je mnoga bozanstva u razlicitim pojavnim oblicima. Itzamna je mozda bio najveci, gospodar neba; uglavnom se prikazuje kao vremesan mudrac. Kinich Ahau, bog sunca, gospodario je danom a Ah Puch vladao carstvom mrtvih. Chac, bog kise, bio je zivotno vazan; ako bi kisa dosla prekasno, ne bi bilo zetve, a glad bi zavladala zemljom. Da bi umilostivili te bogove, morali su im permanentno prinositi ljudsku krv. Maje su se, dakle, starali da apetite bogova utaze ratni zarobljenici, a mozda i neki kandidati iz seljackog staleza ili cak pobozni dobrovoljci. Na vrhuncu jedne zamrsene ceremonije svecenik bi kremenim nozem otvorio zrtvin prsni kos i izvadio jos zivo srce, kako bi ga, jos dok pulsira darovao bogovima.
Duboki kulturni rascjep
Kad su osvojili to podrucje, spanjolci su srusili slike bogova, spalili svete slike, sravnili mnoge piramide a kamenje upotrijebili za izgradnju crkava. Indijance su preobracali ognjem i macem. Unatoc tomu oko dva miliona Maja, prezivjelih u okolnim selima, ni nakon 400 godina nametnutog krscanstva, nije zaboravilo stara bozanstva. U proljece 1975. godine u uobicajeno doba nije bilo kise. Kukuruz se susio a seljaci bili zabrinuti. Napokon su se neki obratili Chacu, dugonosom bogu kise. Uskoro, nebo je otvorilo svoje brane i kisa je pala na sasusena, zedna polja. U veliko doba kulture Maja seosko stanovnistvo hranilo je cijeli gornji sloj. Profesor Alfredo Barrera Vasquez s Instituta za antropologiju na Yucatanu kaze: - Medu starim Majama postojao je dubok kulturni rascjep. Na jednoj strani bila je elita, mala skupina svecenika i poglavica, koji su posjedovali znanje vazno za zivot. Poznavali su astronomiju, arhitekturu, umjetnost i tehniku. Samo oni su znali kako treba graditi velike spomenike. Znali su predvidati pomrcine Sunca i Mjeseca i sastavljati horoskope. Zbog toga su zivjeli lijepo i veselo. Samo njima bili su namijenjeni luksuzni predmeti kao sto su zad, zivopisna pticija pera i krzna jaguara. Ostalo je stanovnistvo moralo gospodi osigurati luksuz i zadovoljavati njihove svakidasnje potrebe. Obradivali su zemlju, sjekli stabla, lovili i donosili plodove svoga rada u hramove. Kad bi elita putovala, pucani bi ih morali nositi u nosiljkama na ramenima... Tragovi sjaja te elite jos se mogu naci u impresivnim rusevinama njihova sredista Palenquea, u planinama meksicke savezne drzave Chiapas, u kojoj je nekoc bilo najzapadnije granicno podrucje Maja. Hramovi i piramide Palenquea protezu se 11 kilometara duz posumljenog podrucja. Ono malo sto je do danas iskopano od Palenquea iznijelo je na vidjelo umjetnine koje se u Srednjoj Americi nigdje ne mogu naci.
Ugasena civilizacija
Mracan Pacalov grob izaziva stahopostovanje. Taj mocni vladar (umro 694. godine) sahranjen je u srcu jedne piramide takozvanog Hrama natpisa. To je najvredniji piramidski grob Novog svijeta. Upadljiva je slicnost s grobnicama egipatskih faraona koji su davno prije vladali u egipatskoj Dolini kraljeva. U oba slucaja piramide se uzdizu iznad groba, a graditelji su poduzeli mudre mjere da sakriju ulaz. Uz tijelo su stavljali darove za posmrtni zivot a poklopac sarkofaga nosio je sliku mrtvog kralja. No, svod Pacalova groba strozi je i barbarskiji. Pred vratima vladara zaklano je sestoro mladih zrtava da bi mu sluzili u carstvu mrtvih. Njegova je piramida svjedocanstvo divlje velicine. Ipak, Palenque nije mogao spasiti citav njegov sjaj. Grad se ugasio iznenada u pocetku 9. stoljeca. Uskoro zatim u sredistu svijeta Maja ista je sudbina zadesila druge gradove-drzave. Propadanje je pocelo na granicama i nastavilo se prema unutrasnjosti. Klasicna kultura Maja nestala je za nekoliko narastaja. Seljaci su u napustenim hramovima postavili svoja ognjista: znamenita svetista lezala su prazna i opustosena.
Sve zauvijek nestaje
Gotovo svi istrazivaci Maja nude teorije o razlozima iznenadne propasti. Navode se slom trgovine, preveliki porezi na prihode seljaka, potresi, uragani, neprijateljski upadi i posasti. Sir Eric Thompson smatrao je da je u slomu znacajnu ulogu igrao seljacki ustanak. Isto misli i profesor Barrera. - Razlika izmedu elite i seljaka bivala je s vremenom sve veca - kaze on. Napokon su sve veci i neprekidni zahtjevi plemstva postali nepodnosljivi. Narod se pobunio. Njegovo jedino oruzje bila je brojcana nadmoc. Vjerovatno su vecinu gospodara udavili golim rukama. Danas nijemo pocivaju rusevine - besmrtnost kamena, tisine i samoce. Iznad toga nepromijenjenom putanjom jos prolaze zvijezde, s kojima su svecenici-astronomi Maja bili tako upoznati. Njihovu putanju slijede novi ljudi s novim instrumentima u novim zemljama. Svecenika-astronoma vise nema. Chichen Itza i Bonampak leze bez ljudi u mjesecini, urlik jaguara odjekuje napustenim hramovima Ticala i Yaxchilana; kameni demoni Copana svoje oslikane krikove usmjeruju povijesti, ali ona ih se odrekla. I to su znali proroci Maja. Prije mnogo vremena, jedan je od njih mudro napisao: “Svi mjeseci, sve godine, svi dani i svi vjetrovi putuju svojim tokovima i nestaju...”
Maje su verovatno najbolje poznata kultura od svih klasičnih civilizacija koje su se razvile na području koje danas nazivamo Mezoamerika. Javljaju se na poluostrvu Yucatán oko 2600. godine pre Hrista, vrhunac dostižu negde oko 250. godine nove ere na teritoriji današnjeg Meksika, Gvatemale, severnog Belizea i zapadnog Hondurasa. Gradeći na nasleđenim izumima, znanjima i idejama ranijih civilizacija kao što su Olmeci, pamte se i po svojoji studioznoj i dekorativno bogatoj ceremonijalnoj arhitekturi, uključujući hramove-piramide, palate i opservatorijume sagrađene u potpunosti bez korištenja metalnih alatki. Bili su vešti zemljoradnici, krčili su velike površine tropske šume i gradili pozamašne podzemne rezervoare za kišnicu tamo gde nije bilo dovoljno površinske vode. Poznavali su i veštine pletenja, bili dobri grnčari i krčili puteve kroz džungle i močvare podstičući razvoj zanata i razmenu zanatlijskih proizvoda sa udaljenim narodima i plemenima.Oko 300. godine pre Hrista Maje su usvojile hijerarhijski sistem vladavine sa kraljevima i plemstvom. Civilizacija se zatim razvila u detaljno strukturisana kraljevstva tokom Klasičnog perioda koji je trajao od 200. do 900. godine nove ere. Njihovo društvo sastojalo se od mnogo nezavisnih država, a svaka od njih imala je sela u kojoj su se stanovnici pretežno bavili poljoprivredom ali i urbana središta sagrađena oko ceremonijalnih centara. Civilizacija Maja počinje da propada oko 900. godine nove ere kada su - iz razloga koji do danas ostaju pod velom misterije - Maje sa juga napustile svoje gradove. Kada su Maje sa severa asimilirane u društvo Tolteka oko 1200. godine nove ere njihova dinastija je praktično i završena, iako su neki periferni centri nastavili da prosperiraju sve do dolaska Španskih Konkistadora početkom XVI veka. Istorija Maja može da se okarakterizuje kao ciklus uspona i padova: gradovi-države se uzdižu do slave pa zatim propadaju samo da bi bili zamenjeni novim, još većim. Mogla bi, također, da se okarakterizuje i kao istorija kontinuiteta i promene, vođena religijom koja ostaje temelj njihove kulture. Oni koji i danas poštuju drevne Majanske tradicije kao što su verovanje u uticaj kosmosa na živote na zemlji i potreba iskazivanja poštovanja Bogova kroz rituale izražavaju se kroz moderni spoj Hrišćanstva i Majanske vere.
Pradomovina Maja naziva se još i Mezoamerika, etno-geografsko područje u Centralnoj Americi koje obuhvata Gvatemalu, Belize, severozapadne delove Hondurasa i El Salvadora i Meksičke provincije Yucatán, Quintana Roo, Campeche i Tabasco. Postoje indicije da je narod koji zovemo Maja migrirao iz Severne Amerike na visoravni Gvatemale oko 2600. godine pre Hrista, živeci seoski, poljoprivredni način života. Kultura pre-klasičnih Maja mnogo toga preuzela je od starije civilizacije Olmeka koja je doživela procvat oko 1200 godina pre Hrista. Do trenutka kada je civilizacija Maja dostigla svoj vrhunac (200-900. godine nove ere), Maje su se prostirale na oko 311 hiljada kvadratnih kilometara teritorije podeljene u tri glavna područja: Nizinsko područje tropskih šuma, koje se proteže od severozapada Hondurasa kroz Petén regiju Gvatemale u Belize i Chiapas. Ovo područje postalo je srce civilizacije Maja Klasičnog perioda i ponosilo se veličanstvenim gradovima kao što su Copán, Yaxchilán, Tikal i Palenque. Visoravni Gvatemale i obale Pacifika, gde je uticaj Asteka u ranom klasičnom periodu prouzrokovao razlike u kulturnom razvoju Centralnih, ili Maja nizije Severno poluostrvo Yucatán, gde se nalaze Labná, Chichen Itzá i Uxmal, karakterizuje oskudna vegetacija, tanak sloj zemlje i malo površinske vode. Nakon kolapsa gradova u nizijama, na kraju klasičnog perioda, pojačala se migracija Maja na Yucatán gde su nastavili da žive sve do dolaska militantno nastrojenih Tolteka. Reke: Nekoliko reka izvire u planinama i teče prema Tihom Okeanu na zapadnoj obali i prema Meksičkom zalivu u južnim nizijama Petén-a. Ove reke su služile kao plovni putevi za kanue na putu od jednog grada ka drugom. Većina Majanskih gradova klasičnog perioda izgrađena je pored reka koje su obezbeđivale vodu za stanovništvo kao i plovne puteve i pristup trgovinskim rutama. Samo u nizijama severnog Yucatána nema većih reka. Prašuma: Većina Mezoamerike, izuzev planinskih masiva vulkanskog porekla, prekrivena je gustom prašumom. Prašuma predstavlja neku vrstu staklene bašte, sa mnogo toplote, vode i svetlosti i u njoj raste izuzetno velik broj različitih biljnih vrsta. Za razliku od bogatog humusa koje obezbeđuju šume umerenog temperaturnog pojasa, zemljište u prašumi je siromašno i slabog kvaliteta. Da bi preživela, tropska vegetacija je razvila vrlo efikasan sistem korenja koje apsorbuje hranjive sastojke iz uginulih biljaka koje se brzo raspadaju zbog visoke temperature i vlažnosti vazduha.
Zemljište: Zemljište visokog kvaliteta preovladava u nižim delovima visoravni na jugu gde su vulkanske erupcije obogatile tlo. Kontinentalna klima i plodne doline učinile su visoravni na jugu popularnim područjem za naseobine i pored pretnje erupcija vulkana u okolini. Danas na ovom području živi najveći broj pripadnika Maja naroda.
Jezik: Iako su narodi koji su govorili jezikom Maja na ovom području međusobno delili mnoge sličnosti, njihova geografska raspršenost uslovila je evoluciju jezika u mnogo srodnih jezika i narečja, ali sa dovoljno različitosti da u današnje vreme različite grupe Maja naroda ne mogu da se međusobno razumeju. Ovakva raznolikost jezika nimalo ne doprinosi naporima da se prevedu hijeroglifski zapisi drevnih gradova-država. Naučni svet još uvek pokušava da rekonstruiše porodično stablo jezika Maja i danas nalazimo različite interpretacije, ali je opšte prihvaćeno da je četiri ili pet jezičnih grupa nastalo još u Srednjem Pre-klasičnom periodu.
Odgovor na ovo pitanje pokušali su dati mnogi naučnici. Najnovija istraživanja pokazuju da su veliku kulturu, koja je vekovima cvetala u mnogim aspektima, uništile klimatske promene i društvene aktivnosti, a ne neke katastrofe poput vulkanskih erupcija, oluja ili bolesti. Suočeni sa strašnim, dugotrajnim sušama, Maje su jednostavno pokupile svoje stvari i odselili se.
Civilizacija Maja svoj je vrhunac dosegnula između 300. i 600. godine nove ere. U tom tzv. klasičnom razdoblju od Gvatemale, preko Beliza do Jukatana niknulo je 60-ak gradova u kojima je živelo između 60 i 70 hiljada stanovnika. Izgradili su svetišta, igrališta i složene sustave skladištenja vode; raspravljali su o filozofiji, uživali u prvoj vrućoj čokoladi na svetu i razvili vrlo precizan astronomski kalendar koji su neki pogrešno interpretirali pa zaključili da predviđa kraj sveta u decembru 2012. Poljoprivreda je takođe cvetala – padine brežuljaka pretvorene su u terase s kojih se hranila sve brojnija populacija.
Ali onda se dogodio pad koji je trajao više od dva veka. Do 1100. nekada napredni gradovi postali su pusti. Zašto su se Maje odselile i kuda su otišli?
Složeni razlozi
Kada su u 19. veku arheolozi počeli da iskopavaju prve srednjoameričke ruševine pojavile su se brojne teorije o katastrofičnim uzrocima propasti Maja. Međutim, nove studije otkrivaju da su ti razlozi bili brojni i složeni – od ratova do suše i gladi.
Prema poslednjem istraživanju, predstavljenom u novom broju časopisa Science, klimatske promene odigrale su ključnu ulogu u ovom procesu, a Maje su i sami bili delimično odgovorni za njih. Dugotrajne suše izazvale su probleme u poljoprivredi i nestabilnost koja je rezultirala ratom i padom velikih gradova. Nakon političkog pada nastupila je još jedna velika suša koja je onemogućila oporavak civilizacije.
Ova teorija nije nova; neki naučnici su već ranije potkrepili određenim dokazima. Međutim, u novoj studiji stručnjaci su proveli dosad najpreciznije analize vremenskih prilika i razmera suša zapisane u špiljama i pokušali su da slože ceo mozaik priče o propasti Maja.
Međunarodni tim na čelu s Daglasom Kenetom, antropologom s Pensilvanija Stejt Univerziteta uzeo je uzorke stalagmita u pećini Jork Balum koja je otkrivena nedaleko od drevnog naselja Maja. Stalagmiti, koji se stvaraju taloženjem minerala u vodi koja kaplje odozgora, rastu brže u kišnijim godinama. Zbog toga su dobri indikatori klimatskih okolnosti. Jedan od prikupljenih uzoraka toliko je velik i star da pokazuje kakve su bile vremenske promene u poslednja dva veka.
Autori studije pišu da su njihove analize utvrdile da je rano klasično razdoblje Maja bilo neobično vlažno, vlažnije od prethodnih hiljadu godina. Tokom tog razdoblja, od 440. do 660, populacija je rasla i niknuli su gradovi. Sva važnija postignuća civilizacije Maja ostvarena su u tih 200-tinak godina. Ako stalagmiti otkrivaju da su ova dva veka zapravo bila anomalija. „Majanski sustavi bili su utemeljeni na uzorcima vremena u kojima je bilo obilje kiša“, rekao je Kenet i dodao: „Kada su se uzorci promijenili više se nisu mogli održavati.“
Nepoverenje i nestabilnost
Verski i politički sistem Maja temeljio se na verovanju da vladari direktno komuniciraju s bogovima. Kada ta komunikacija više nije stvarala kiše i žetve, razvile su se napetosti. Na primer u samo 25 godina od 750. do 775. 39 zaraćenih vladara naručilo je isto toliko kamenih spomenika koji svedoče o sukobima, ratovima i strateškim savezima. Ali okolnosti su s vremenom postale još teže. Od 1020. do 1100. regiju je zahvatila najduža suša u 2000 godina. S njom su pali urodi, a nastupili glad, iseljavanje i pomor. Do dolaska konkvistadora u 16. veku broj Maja u unutrašnjosti pao je za 90 odsto, a brojni gradovi bili su već napušteni.
Ljudski uticaj na klimu
Naučnici smatraju da su Maje delomično i sami uzrokovali klimatske promene i suše. „U regiji su živeli deseci miliona ljudi koji su gradili gradove i farme na račun šuma“, naglasio je klimatolog Benjamin I. Kuk. Njegove računalne simulacije pokazale su da je seča šuma prekinula prirodni ciklus toka vlage iz tla u atmosferu i lokalno smanjila vlažnost za katastrofalnih pet do 15 odsto. Kada se tome pribroje prirodni trendovi, jasno je da je situacija bila neizdrživa. Kuk upozorava da nam se slično može dogoditi i danas.
Zašto se Maje nisu oporavile?
Prema istraživanju koje je u avgustu u časopisu Proceedings of the National Academy of Sciences objavio Bili Li Tarner civilizacija Maja nije prestala da postoji ni nakon pada gradova niti nakon dolaska konkvistadora. ‘U tom području još uvek postoje ljudi naroda Maja. Njihova kultura i tradicije su se održali, međutim, gradovi nisu’, rekao je Tarner koji smatra da je jedan od retkih sličnih istorijskih primera tako radikalnog iseljavanja kambodžanski grad Angkor Vat iz 15. veka.
Iako su se vremenske prilike u regiji s vremenom popravile, stanovništvo se nije vratilo u gradove. Zašto? Prema Tarneru Maje su nastanili obale i verovatno zaboravili na gradove. Život u umerenoj klimi priobalja bio je ugodniji i sigurniji – nije bilo katastrofalnih potresa i bolesti, a s vremenom su se promenile i trgovinske rute.
Naslov: Re: Iščezle civilizacije- Maje Sub 2 Mar - 22:26
Занимљивости из живота Маја
Код старих Маја, издужена глава, искошено чело, велики (орловски) нос и разроке очи биле су идеал за лепоту. Да би се то постигло Маје често су својој деци чврсто увијали главу тканинама и стављали им оглице низ чело како би постали разроки.
Маје су знале за пломбирање зуба. Њихови свештеници и племство су често у њих уграђивали полудраго камење.
Од свих древних америчких народа једино су Маје имале своје писмо које је било састављено од тачака, праугаоника и слика лица и руку. Њихово чудно писмо се може наћи урезано на зидовима храмова и споменика, предметима од керамике, али и њиховим књигама које су нам остале сачуване. Сачувано су само три књиге написане на језику Маја, тзв. “кодекси”, а њихове странице су израђене од коре стабла дивље смокве.
Маје су знале да броје и рачунају. Познавали су и све битне ствари везане за аритметику целих хиљаду година раније него што су та знања у Европу стигла са Истока. У аритметици су познавали све бројеве, укључујући и нулу.
Са познавањем математике развили су астрономију, а имали су и јако прецизан календар. Тачно су знали колико траје једна година.
Посматрањем неба тачно су предвидели кретање Сунца, Месеца и Венере. Колико је њихово знање из астрономије било прецизно, најбоље се може видети из једног феномена, који се сваке године може видети у Чичен Ици, добро очуваном граду Маја у Мексику. Наиме на степеништу Храма бога Кукулкана (Пернате Змије), сваке године у време пролећне и јесење равнодневнице, око 15 сати, игром сенке и светлости појављује се “змија” која се полако спушта низ степенице дугачке око 25 метара. Овај призор траје око 10 минута.
Ови храмови Маја служили су и за приношење жртава, како би се одобровољили многобројни богови. Њима су Маје приносиле људске жртве, младе девојке које су живе бацане у бунар или би пак вадили срца из живих људи. У циљу задобијања добре воље богова обожавали су и сакаћења и самоповређивања (на пример пробијање сопственог језика дрвеним штапом). Ови ритуали жртвовања најбоље се могу видети на фрескама самих храмова.
Из неког разлога Маје су имале посебно дивљење према јагуарима и често су их приказивали на својим скулптурама и рељефима. Облачили су његову кожу, а на глави су стављали “кациге” у облику јагуарове главе. Придруживањем змије у каснијем периоду, Маје су створиле култ ове две животиње.
Иако су знали за точак, Маје га као остали древни народи Америке нису користили. Доказ да су знали за њега су бројне дечје играчке које су нам сачуване, а на којима се налазе точкићи. Можда је одговор на то питање слабо развијено сточарство и непостојање снажних животиња за вучу.
Своје градове са велелепним пирамидама Маје су градиле само уз помоћ стрпљења, мишића и примитивног оруђа направљеног од камена. За оруђа и оружје од метала нису знали.
У свим већим градовима код Маја су постојала одређена места за игру лоптом. Та игра је била нека комбинација фудбала и кошарке. Играла су је два тима, лоптом која је била од тврде гуме, а циљ је био да се лопта пребаци кроз камени прстен који је био постављен веома високо на једној страни игралишта. Играчи нису смели да користе руке. Игра је трајала до првог поготка, а капитен екипе би био награђен одрубљивањем главе. Како је циљ игре био да се боговима принесе жртва, изгледа да су Маје овај чин сматрале великом чашћу и са поносом би прихватали “награду”.
Окружени океанима, Маје као и други народи америчког континента нису знали за остатак света и живели су изоловано. Имајући то у виду, тешко је схватљива чињеница да су у то време били толико напреднији од осталих цивилизација.
Naslov: Re: Iščezle civilizacije- Maje Pon 4 Mar - 17:34
Igra u zivot i smrt sta predstavljaju piramide i grandiozni sveti gradovi uronjeni u dzunglu?! Bilo ih je na stotine, rasuti po cijeloj teritoriji. Odavno se mnogi pitaju kako su Maje mogli ici od jednog do drugog grada kada je poznato da izmedu gradova nisu postojali nikakvi putevi niti ceste. Cak ni sela nisu bila povezana sa gradovima, a zna se da su se u njima redovito odrzavale feste i razliciti obredi posveceni nepoznatim bogovima. Jos veca je misterija kako su Maje podizali svoje velicanstvene hramove ako se zna da nisu poznavali tocak niti su koristili zivotinje za vucu i nosenje tovara. Konacno, otkrilo se da se saobracaj odvijao vodenim putevima, preko guste mreze kanala koji su povezivali gradove i sela i kojima su plovile barke za saobracaj i prenos tereta. Ovu mrezu kanala tek je nedavno otkrio radar napravljen za skiciranje povrsine zemlje. Ovi kanali su imali dvostruki smisao: sluzili su kao putne komunikacije i za navodnjavanje polja. Maje su bili veoma vijesti poljoprivrednici. Uzgajali su uglavnom kukuruz, koji je bio temelj njihove ekonomije i ishrane. Zemlja je bila rastresita i plodna: bilo je dovoljno samo iskopati rupu i u nju staviti sjeme! Osim kukuruza, uzgajali su i krompir, grah, kakao, lan i pamuk. Cokolada je bila "nacionalno" pice a med je sluzio za zasladivanje. Riba i divljac su upotpunjavali ishranu. Maje su, pored toga, uzgajali kokosi, curke, patke... Najnovija istrazivanja pokazuju da je zivot jednog Maja bio velikim dijelom uskladen i prilagoden vlastitom horoskopu, koji je za svakog pojedinca pravljen jos prije njegovog rodenja.
Kada bi dijete dolazilo na svijet, svestenici su utvrdivali koji je najbolji dan da mu se da ime. Postoji jedna zanimljivost vezana za imena Maja. Svaki pojedinac imao je dva imena: jedno – lazno - kortistilo mj je u svakodnevnom zivotu a ono, pravo, cuvalo se u strogoj tajnosti, znali su ga samo njegovi najintimniji - rodbina i bliski prijatelji. Pravo ime je, naime, imalo magicn i sveto znacenje, pa su Maje iskreno vjerovali da ono sudbinski utice na dogadaje u zivotu i stoga su ga ljubomorno skrvaili. Poslije radanja, beba je stavljana u cudno opremljenu kolijevku. U njoj su postojale dvije osnovne stvari: ravna daska koja je bila postavljena pod takvim uglom da je bilo neminovno da se glava djeteta "spljosti", te niz kuglica objesenih iznad glave kako bi dijete neminovno dobilo strabizam! To i nije cudo jer su produzena, deformirana glava i strabizam za prastare Maje bili vazan znak identifikacije i plemenitosti. U starijem dobu djetinjstva (dvanaest za djevojcice, cetrnaest za djecake) mladi su ucestvovali u tajanstvenim obredima inicijacije s kojom su ulazili u javni zivot. zenili su se veoma mladi i imali dosta djece. zene su bile graciozne, njezne i vrijedne. Tkale su zivopisne tkanine, uzgajale perad kako bi obezbjedile dovoljno perja za ukrase na odjeci. zivot su posvecivale odgoju djece, a u rijetkim prilikama uzivale su u medusobnom plesu. Imale su komplikovane frizure i nosile su "kub", jednu vrstu potkosuIja i uglavnom su hodale bose. Maje nazivaju "Grcima Amerike", jer su imali jednu od najrazvijenijih civilizacija u zapadnoj hemisferi. Upotrebljavali su rafinirano pismo, neku vrstu hijeroglifa. Bili su izuzetni astronomi. Vrlo su precizno izracunavali okretanje planete Venere mada se jos uvijek ne zna zasto su im ti proracuni bili neophodni. Njihov kalendar (koji pocinje od 11. avgusta 3114. godine pr.n.e.), gotovo da je bio precizniji od naseg. Poznavali su "nulu" i imali su numeraciju sa dvodecimalnim sistemom. Maje su voljeli sportska natjecanja i kolektivne sportove. Jedna od najomiljenijih i najvise ilustrovanih na zidovima hramova bila je neka vrsta igre izmedu kosarke i odbojke. Zvali su je "pok-a-pok" a cilj je bio sto cesce loptu probaciti kroz kruzni procjep u kamenu koji je nacesce postavljan sa strane zidova nekog hrama. Lopte su bile gumene. Zapravo, pravljene su od posebne vrste drveta "sapotilla" od kojeg su Maje dobijali vrstu gume za zvakanje. I jos nesto, “pok-a-pok” se igrao veoma grubo i dinamicno. Kako i ne bi kada se igralo u zivot: kapitenu porazene ekipe otsjecana je glava u krvavom obredu uprilicenom nakon utakmice!
dusajuca
Poruka : 8125
Lokacija : Banat
Učlanjen : 09.08.2012
Naslov: Re: Iščezle civilizacije- Maje Pon 4 Mar - 17:35
Tajna Hrama zapisa Maje su se iznenada pojavile prije tri hiljade godina a nestale su na podjednako misteriozan nacin oko osmog-devetog vijeka nase ere. Ipak, Stivensonu i Ketervudu je promaklo mozda najsenzacionalnije otkrice, koje je 1952. ucinio meksicki arheolog AIberto Ruz, kojem je poslo za rukom da po tragovima svojih predaka rekonstruira rusevine tog prastarog grada. Ruz se nalazio u Hramu zapisa, nazvan tako zato sto je bio ispunjen kamenim plocama ispisanim posebnim pismom koje se i dan-danas jedva moze desifrirati. Tu je bilo i mnostvo obojenih bareljefa koji zivo ilustriraju scene iz svakodnevnog zivota tih ljudi. Onda je primijetio da se jedna ploca, pokrivena brojnim napisima, moze podici. Podigao ju je i nasao se pred svojevrsnom misterijom. Kao u kakvom filmu o Indijana Dzonsu, Ruz je ugledao uske uske stepenice koje su vodile u unutrasnjost piramidolikog hrama. Na 18 metara dubine Alberto Ruz je otkrio jos jednu kamenu plocu na kojoj su lezali skeleti sestorice Maja, vjerovatno cuvara ove vazne podzemne grobnice. Kada je sa svojim pomocnicima uspio da pomakne i tu drugu plocu, pred njegovim ocima se ukazao nezamisliv prizor: nevelika kripta niz cije je zidove kapala voda jos iz davnih vremena, bila je prirodno dekorisana brojnim stalaktitima i stalagmitima koje su kapi vode stoljecima strpljivo gradile. U sredini mracne i memlive prostorije lezao je kameni sarkofag zatvoren plocom od jednog komada klesanog kamena, teskog vise od pet tona.
[You must be registered and logged in to see this image.] Slika prikazuje sarkofag i ploču koja ga je prekrivala, pronađeno u Hramu zapisa
Fantasticni prizor Kada je sljedecih dana, poslije mnogo poteskoca, ploca napokon podignuta, Ruz je konacno mogao da vidi licnost za koju je sagradena ova impozantna grobnica: skelet je bio ukrasen dragocijenim ogrlicama od zada i bisera. Jedan natpis ga je identificirao - "Pravi covjek"! Dakle, Pravi covjek! Definicija je, nesumnjivo, bila zagonetna, ali je daleko zagonetniji bio prizor precizno uklesan u kamenu plohu ploce koja je zatvarala sarkofag. Na njemu je bio prikazan covjek u uistinu cudnom polozaju. Kao da su mu ruke pocivale na polugama i komandama nekog svemirskog broda. Dok sjedi u tipicnom polozaju astronauta, u nosu su mu cijevcice povezane sa nekim cudnim uredajima iznad glave!
Od tog trenutka pa sve do danas ovaj je prizor predmet fantasticnih pretpostavki i jedan od “dokaza” da su pretci Maja na nasu planetu stigli iz zvjezdanih prostranstava! No, bilo kako bilo, "Astronaut iz Palenquea", ostaje neobjasnjiva misterija i pored proucavanja mnogobrojnih gradova Maja koji su proteklih decenija iskopani iz zelenog prasumskog prekrivaca. Kada su spanjolci dosli na obale Centralne Amerike i postepeno prodirali na teritorije antickog Meksika, visoka civilizacija Maja vec je bila dio slavne proslosti jednog od najzagonetnijih naroda u povijesti nase planete. Utonule pod zeleni baldahin stoljetnog prasumskog rastinja, rusevine mocnih gradova i piramidolikih hramova svjedocile su o fantasticnom graditeljskom znanju i rafiniranom ukusu njihovih graditelja. Sve skupa, misterija je glavna karakteristika naroda Maja. Ali, i pored sve zamrsenosti, naucnicima i arheolozima poslo je za rukom da mnogo toga desifriraju i rekonstruiraju. Ipak, ostale su brojne enigme koje prekrivaju ovu velicanstvenu civilizaciju rodenu prije nepunih cetiri hiljade godina.
Abu Dabi
MODERATOR
Poruka : 130824
Učlanjen : 07.04.2011
Naslov: Re: Iščezle civilizacije- Maje Pon 4 Mar - 18:09
Maya
Maya, jedan od najciviliziranijih indijanskih naroda domorodačke Amerike nastanjen na poluotoku Yucatán u Meksiku, Hondurasu, Salvadoru i Belizeu, te susjednoj Gvatemali. Danas broje oko 2.000.000 pripadnika. Civilizacija Maja je većinom propala do dolaska konkvistadora početkom 16. stoljeća, a njihove moćne gradove progutala je džungla.
Ime maya nastalo je iz riječi maiam, čije značenje nije poznato, a navodno označava ime njihove zemlje.
Jezik
Jezik Maja pripada jezičnoj porodici majan (španj. mayense; eng. Mayan) a njime se govorilo najmanje 3.000 godina u područjima gdje je ovaj narod izgradio svoju kulturu. Od drevnog jezika maya do danas razvilo više srodnih jezika kojima se služe njihovi potomci Yucatec Maya, Mopán, Lacandon, Itzá, Cruzob i Icaiche.
Prva naselja Maya pojavljuju se u prvom ili drugom tisućljeću pr. Kr. Do oko 500. pr. Kr. osnovana su mayanska glavna središta u središnjim nizinama, poput Nakbe i El Mirador. Arheološkim istraživanjem pronađena su i naselja iz istog razdoblja na južnim visoravnima i na sjevernim dijelovima Yucatana.
Klasični period 300. - 900. Maje nisu nikada stvorile unitarnu državu, već je njihovo carstvo bilo podijeljeno na brojne gradove-države od kojih su neke privremeno imale supremaciju nad drugima ili bili povezani u saveze gradova.
Tokom klasičnog perioda Maje su bili na svome vrhuncu, njihovi gradovi bili su povezani mrežom cesta od kojih su neke još u upotrebi. Neki od najznačajnijih gradova su Comalcalco, Palenque, Copan, Altun Ha, Calakmul, Uaxactún i Quiriguá i Tikal. U zemlji Maja živjelo je tada oko 2,000,000 ljudi. Najveći i najraskošniji grad Tikal imao je između 75,000-100,000 stanovnika. Kako je raslo stanovništvo, tako je rastao i broj nezavisnih gradova-država. Plemstvo ovih nezavisnih država međusobno se ženilo, ali i ratovalo.
Održala su se tri značajna grada: Mayapan (porodica Cocom), Chichen Itza (Indijanci Itzaes) i Uxmal (porodica Xiu). Uxmal se nalazi 78 kilometara južno od Méride. Većina objekata sagrađena je između 700. i 1100. godine. Kronike Maya nam govore da ga je oko 500. podigao Hun Uitzil Chac Tutul Xiu. Grad je dominirao sve dok su bili u savezu s Itzáma.
Chichen-Itza dominira od 800. do 1200. godine. Kad su Španjolci došli na Yucatan grad je već bio napušten. Negdje između 1196. i 1441. grad počinje propadati, Indijanci Itza polako se povlače na područje Gvatemale kod jezera Peten, gdje žive i danas. On je središte političke, vjerske i vojne snage.
Chichen-Itza je poznata po El Castillu, Hramu ratnika, Opservatoriju, Igralištu za loptu (Juego de Pelota) i svetom bunaru ili "Cenote de los Sacrificios".
Negdje oko 1200. godine ili poslije, raskidom saveza s Chichen-Itzom dominacija prelazi u Mayapan. Uxmal počinje propadati, a porodica Xiu odlazi u novi grad Mani. Španjolskim osvajanjem Yucatana Tutul-Xiu postaju saveznici Španjolaca. Negdje do 1550. godine u Uxmalu je još bilo nešto života, a onda je potpuno napušten.
Grad Mayapan, 40 kilometara jugoistočno od Meride i 100 kilometara zapadno od Chichen Itze postaje političko i vjersko središte jukatanskih Maja porodice Cocom. Grad se održao do 1441. kada su ih napali Tutul-Xiu i Itze. Sukob je trajao do 1461. kada je grad osvojen i pobijeni svi Cocome; preživio je samo jedan Huanac Ceel-ov sin koji je bio na putovanju.
Post-Kolumbovo doba
Dolaskom Španjolaca na Yucatan (1520.) završava slobodan život ovog naroda koji već živi po džunglama. Godine [[1524]g. Španjolci na čelu s Pedrom de Alvaradom bez poteškoća su pokorili južni dio poluotoka, 1528. sjeverni je dio zauzeo Francisco de Montejo. Osvajanje Yucatana dovršeno je 1546., no Maye su i dalje pružale otpor Španjolcima.
Godine 1851. Maje podižu ustanak na Yucatanu čije je sjedište selo Chan-Santa-Cruz, ove Indijance danas poznajemo kao Santa Cruz ili Cruzob Indijance. Vođeno je više neuspjelih ekspedicija protiv ovog naroda sve do 1910. godine. Godine 1854. bitku je izgubio Valladolid, više od 2.000 bijelaca je masakrirano.
Godine 1860. pukovnik Acereto s 3.000 ljudi napao je Chan-Santa-Cruz, izgubio je 1.500 ljudi, ranjene koje je ostavio izmasakrirani su. Nevolja je bilo i s Icaiche Indijancima koji su 1860. godine ratovali protiv Meksikanaca, Cruzoba, i izvršili invaziju na Britanski Honduras. Dobro poznati Marcos Canul poveo ih je 1870. i zauzeo Corazal Town i napao 1872. Orange Walk. Canul je poslije bio svrgnut, a novi Icaiche vođa obećao je prijateljstvo Britancima.
Znanost
Narod Maja (Grci Novog svijeta) postigao je visoka dostignuća u matematici, astronomiji (imali su kalendar kojega ni današnji ne nadmašuje), građevinarstvu, umjetnosti i imali su svoje pismo. Zbog toga ih često smatramo najrazvijenijom civilizacijom Novoga svijeta.
Maye su se prilikom zabilježavanja datuma koristile glifovima, ali i brojevima, tako da je svaki glif mogao biti zabilježen i brojčano. Razvili su jedinstveni matematički sustav brojeva, prema kojemu se jedinice označavaju točkama, a crte se koriste za pet jedinica. Brojeve su zapisivali vodoravno, ali i okomito. Poznavali su i upotrebljavali nulu, a njihova je pozicijska vrijednost brojeva bila veoma slična dekadskoj.
U Mayanskom brojevnom sustavu pozicijska vrijednost broja raste od nižeg reda prema višem. U prvom redu (najnižem) pišu se brojevi u vrijednosti do 19, u drugom u vrijednosti do 20, u trećem do 400 itd. Slika 29. prikazuje broj 2 472. Broj se čita od gornjeg reda. Točka i crta u prvom redu predstavljaju broj 2 400 (6 X 400), tri točke u drugome redu predstavljaju broj 60 (3 X 20), a dvije točke i dvije crte broj 12. Kada zbrojimo sva tri broja (2 400 60 12) dobijemo broj 2 472. Maye su pomoću ovakvih brojevnih zapisa izvodile računske operacije zbrajanja i oduzimanja, a u računanju na ravnoj površini pomagali su si zrncima kakaa. Moderna istraživanja dokazala su da se ovakvim brojevnim zapisom mogu izvoditi i računske operacije množenja i dijeljenja.
Zvijezde i vrijeme
Maye su i veliki astronomi koji su, zahvaljujući promatranju neba i računanju, uspjeli napraviti solarni kalendar. Astronomi naroda Maya promatraju nebo golim okom. Bilježe kretanja zvijezda i planeta: Sunca, Mjeseca, Venere. Na taj način mogu predvidjeti datume ili događaje (pomrčine, ravnodnevnice) koje najavljuju dolazak novoga boga zaštitnika.
Dodavali su još pet dana "van" kalendara kako bi stvorili godinu, u terminologiji Maya Haab. Tijekom tih "vankalendarskih dana", koje su nazivali Uayeb, Maye su pazile da ne zaspe, ne svađaju se i ne spotaknu u hodu. Vjerovali su da će ono što učine tada raditi uvijek, pa su se držali kuće i pazili da ne obave kakav težak posao ili učine što neugodno, da to ne bi morali obavljati dovijeka.
Obredni kalendar ili Tzolkin, što znači «raspodjela dana», sastoji se od dva razdoblja jedno od trinaest dana, a drugo od dvadeset (Kin), a sveukupno je imao 260 dana. Svakom danu prethodi jedan broj od 1 do 13. Na ovaj način broj i dan nisu mogli da se poklope dok ne navrši godina od 260 dana. Tzolkinom su šamani određivali dane radova u polju, ali i dane obrednih svečanosti.
Treći kalendar poznat kao Duga računica sastojao se od neprekidnog brojanja dana od početka sadašnjeg doba, 13. kolovoza 3114. pr. Kr. Nadnevci u ovom kalendaru obično sadrže pet brojeva od kojih prvi označava skupove od četristo godina, drugi skupove od dvadeset godina, treći godine (svaka po 360 dana), četvrti broj mjeseci i peti broj dana.
Maye su smatrale dane živim bićima, zapravo bogovima. Tako je vrijeme bilo personificirano sasvim konkretno. Svaki dio vremena - dan, mjesec, godina - bio je određeni predmet ili entitet, a nosili su ga božanski glasnici koje su predstavljali brojevi. Na hijeroglifima su glasnici prikazani sa svojim teretom, breme drže remenom ovješenim oko čela i tako mogu prevaliti dugi put, a da se ne umore. Na hijeroglifima su i bogovi noći koji nastupaju kad se dan ugasi.
Pismo
Pismo Maja kombinacija je fonetskih simbola i ideografa.
Hijeroglifsko pismo Maya nam je u većini slučajeva teško razumljivo ili nerazumljivo jer su španjolski svećenici prilikom pokrštavanja spalili znatan broj kodeksa i tako nas lišili nenadoknadivih povijesnih izvora da bi sebi olakšali posao.
Biskup Diego de Landa pokušajući proširiti kršćanstvo opisao je Mayama vjeru. Maye su bile toliko fascinirane idejom razapinjanja boga da idući put kad je biskup došao u grad vidio je djecu razapetu na križ posvuda . Biskup je bio toliko ljut da je naredio da se sve knjige, sav rad prevadjanja, spali. Diego se ipak kasnije pokušava iskupiti djelom "Relacion de las Cosas Yucatan" u kojemu je napisao izvješće o Mayama s mnogo korisnih obavijesti, ali nedovoljnim za potpuno shvaćanje te civilizacije i njezinog razvoja.
Maye koriste crteže četvrouglasta oblika, glife. Ti znakovi predstavljaju stvari, životinje, bogove. Drugi glifi, nešto lakši označavaju priloge, prijedloge, pridjeve. Pisači kombiniraju glife oblikujući kratke rečenice. Možemo razumjeti trećinu njihovih glifičkih znakova, a često nam je nepoznata njihova misaona povezanost. Dešifrirano je samo 800 mayanskih ideografa (odnosno znakova od kojih svaki označuje cijeli pojam).
Maye su pisale na kori smokvinog drva, na vlaknima agave ili jelenskoj koži koju su savijali u obliku harmonike. Spisi su dugački oko 5 m i široki oko 80 cm, a izgledaju poput albuma s listovima na preklapanje s mnogobrojnim slikama. Sačuvala su se samo tri kodeksa: Codex Dresdensis , Codex Peresianus i Codex Tro-Cortesianus . Pisani su glifima, a sadrže neke podatke o bogovima Maya.
Pismo mayskoj civilizaciji ponajprije služi za bilježenje datuma i zvijezda, zapisivanje svećenskih proročanstava. Ponekad se zabilježi kad jedan vođa zarobi drugoga, pa kakva ženidba ili nečija smrt. Maysko sveto pismo postalo je ukrasom. Kleše se u kamen stećaka, žrtvenika, stuba. Također se gravira u nakit, školjke, kosti pa čak i crta na grnčariju, drvene stupove i zidove.
Umjetnost Maya
Raznolikost civilizacije Maya odrazila se i na izgled njihovih gradova. Grad je prije svega urbani centar, planiranog rasporeda, organiziran, reguliran određenim normama, sa strukturama javnog karaktera koje prihvaćaju stanovništvo različitih uloga i zanimanja. Grad Maya je antiteza svemu ruralnom, on je središte vlasti i urbanog života. To je mjesto sastanka ljudi, razmjenjivanja usluga i materijalnih dobra. Arhitektonski kompleksi potiču maštu toliko da se u čovjeku probudi znatiželja kako su tako velike kamene blokove mogli rezati s takvom točnošću, kako su ih bojali, kako su ih prenosili do gradilišta, budući da nisu poznavali kotač.
Građenje spomenika bilo je za stare Maye - religija. Veliki broj pitanja u svezi s njihovom kulturom predstavlja zagonetke za arheologe, ali je pouzdano utvrđeno da se radi o najraznovrsnijim i najprofinjenijim spomenicima arhitekture u povijesti (veoma često Maye nazivaju Grcima Amerike). Slikarstvo, s istančanim osjećajem za boje, i profinjeno izvedena kiparska djela najčešće su u službi arhitekture. Arhitekturu obogaćuju prvenstveno reljefi(kiparsko djelo kod kojeg se likovi i predmeti uzdižu s površine, s kojom su čvrsto vezani. Reljefi služe za dekoraciju i raščlanjivanje građevina, odnosno predmeta te mogu biti izvedeni u kamenu, kovini, bjelokosti, keramici, gipsu, drvu ili umjetnim materijalima. Prema stupnju ispupčenosti razlikuju se vije vrste reljefa :niski reljef ili bareljef te polureljef ili visok reljef) u kojima su do najveće oštrine izraženi kontrasti svjetla i sjene. Kompozicije reljefa su harmonične i kompaktne; cijele su plohe ispunjene, često pompozno i gotovo na «barokni» način, sa precizno izvedenim finim detaljima. Kamen kojim su obložene neke konstrukcije, skulpture i mozaici pomno su obrađeni. Svi su monumenti bili obloženi slojem stucca na kojeg se nanosila boja, najčešće crvena.
Motivi upotrijebljeni kao simboli malobrojni su i možda se čak čine monotonima, sve dok ne počnemo tragati za njihovim dubljim značenjima. Stalno se pojavljuju školjke, dragulji, cvijeće, ptice, kukuruz, srce, strijele, kaktusove bodljike; ali se ti motivi vješto iskorištavaju da bi se stvorili svi pojmovi potrebni za duboku filozofiju i potpunu kozmologiju.
Stele su kipovi koji predstavljaju čudne likove okružene hijeroglifima i simbolima. Kao arhitektonski ukras koristile su se skulpture s bareljefima u kojima se često pojavljivala ljudska figura koja je tijekom vremena postajala sve više naturalistička. Likovi koji su prikazani na stelama najčešće prikazuju bogove, ali i vladare koje su smatrali božanstvima. Stele su bogato ukrašene simbolima vjerske i političke moći prikazanog lika, toliko da prelaze u kič. Život i običaji Maja
Maye su imale nekoliko imena. Prvo, vlastito ime, zatim očevo prezime, pa majčino prezime. Dječaci su pomagali očevima u polju i ostalim poslovima, dok su djevojčice ostajale s majkama kod kuće i pomagale s domaćinstvom. Obredom inicijacije adolescenti su prelazili u odraslu populaciju. Ceremoniju je predvodio šaman, koji je molio nad djecom. Adolescenti su prinosili darove šamanu u perju i kakau. Nakon obreda inicijacije priređivalo se slavlje.
Prilikom sklapanja braka, veoma se pazilo da mladenci nisu u krvnom srodstvu. Poštivali su monogamiju, ali je držanje konkubina (priležnica) bilo dozvoljeno, a odobravali su i razvod. Udovac ili udovica imali su pravo stupiti u novi brak nakon što je prošla godina dana od sahrane pokojnog supružnika.
Maje su bili obrađivači tla u tropskoj kišnoj šumi, do polja su vjerojatno dolazili sistemom 'posijeci-i-spali' (slash and burn). Uzgajao se kukuruz, grah, čili-papričice, pamuk, kakao, 'maguey', rajčica i drugo. Njihove obiteljske farme poznate su kao 'milpa'. Maje su bili i vješti lovci i ribari, mesa su ipak jeli malo, većinom na svečanostima.
Zanimljivo je da su stare Maye smatrale znakom ljepote «gledanje u križ». Status se također izražavao piercinzima na ušima, nosu, te različitim ornamentima na tijelu. Često pripadnici višeg statusa svoje zube ukrašavali žadom i drugim svetim kamenjem. Treba spomenuti da je kod Maya bila uobičajena deformacija lubanje. Visoko i ravno čelo također je smatrano znakom ljepote. Ravno čelo postizali su vezivanjem dasaka na čelu dojenčadi (dok kosti lubanje još nisu bile u potpunosti spojene), koje su ostavljali vezane danima. Socijalni status razlikovao se i po načinu oblačenja.
Klasno društvo je zasigurno postojalo, uz plemstvo i svećenstvo bili su tu i (plebejci) razni zanatlije, majstori u obradi kamena, žada, i puka koji je obrađivao zemlju. Provincijalni dostojanstvenici potjecali su od 4 plemićke obitelji. Vođe gradova i sela bili su nižeg ranga, i nisu pripadali kraljevskoj krvi. Klanski sistem je postojao, a nasljeđe se računalo po muškoj liniji. Što je čovjekov status na društvenoj ljestvici bio viši, to je njegova kuća bila bliža obrednom centru grada, iako puk nije živio u samome centru. Najnižu klasu činili su robovi koji nisu imali nikakvih prava. Položaj, zemlja i robovi bili su nasljedni. Kriminal je kažnjavan smrću.
Vjera
Maye, baš kao i Asteci, misle da su bogovi više puta uništili svijet. Kako se to opet ne bi dogodilo, pokušavaju umilostiviti božanstva darovima i žrtvama. Maye vjeruju u bogove koji su utjelovljenje prirodnih elemenata kao što su sunce, kiša, kukuruz. Legenda tvrdi da su prvi zemaljski žitelji bili Sunce i Mjesec. Često su se međusobno svađali. Mjesec je manje sjajan od Sunca zato što mu je Sunce izvadilo jedno oko kako bi ga kaznilo za nevjeru. Božanstva šalju kišu mućkajući ogromne tikve pune vode. Istresu li odjednom njihov sadržaj, izazivaju pravi potop. Kad su ljuti, šalju tuču i oluje. Jedna neobična vjerska svetkovine okuplja dvije igračke ekipe. Igra se sastoji u tome da se teška lopta od kaučuka pokušava baciti kroz kameni prsten. Lopta se ne smije dodirivati ni rukama ni nogama, već samo ramenima, koljenima i bokovima. Utakmica je oštra i dolazi do mnogih sudara. Kapetan ekipe koja doživi poraz žrtvuje se bogovima. On s ponosom daje svoju krv za dobro bogova i ljudi.
Majanska religija je bila politeističkog tipa s raznovrsnim panteonom. Od majanskih bogova istaknuti su Kinich Ahau ili "Suncoliki gospodar" Chac, bog kiše, groma i munje i Hun Hunahpu, bog kukuruza.
Pernata Zmija je božanstvo koje se često javlja u mitovima Maya. To je hibridna i mistična životinja, a predstavlja kozmičko načelo dvojnosti: ono što gmiže i ono što leti u istom simbolu. Poznata kao Quetzalcoatl (Quetzal-co-atl) ili Kukulcan glavno je božanstvo meksičkog panteona. Kukulcan je bio boje nefrita ili nekog dragog kamena. Bio je bog vjetra, te Božji glasnik i čistač cesta. On je otkrio kukuruz i tako omogućio stvaranje ljudskog roda. Njegovo je srce proždro krijes što ga je sam zapalio, a onda je uzneseno i postalo planet Venera. Kukulcan je božanstvo kojemu se pripisivalo stvaranje čitavog čovječanstva i bilo je sigurno više povijesnih ličnosti s njegovim imenom jer su doživjeli prosvjetljenje.
Vjerski obredi
Maye, baš kao i Asteci, misle da su bogovi više puta uništili svijet. Kako se to opet ne bi dogodilo, pokušavaju umilostiviti božanstva darovima i žrtvama. Maye su bogovima pridonosili darove ovisno o potrebama naroda. Darovi su najčešće bile plodine, ptice, razne životinje, dragocjenosti, a ponekad i «sveta esencija», ljudska krv. Ljudi su zasjekli svoje tijelo, pustili krv i spremali ju u posebne posude (ponekad izrađene u obliku jaguara) kako bi ju poslije ponudili bogu. Smatralo se da puštanje krvi, između ostalog, donosi pročišćenje.
Među Mayama ljudsko žrtvovanje nije bio svakodnevni događaj, ali smatralo se od velike važnosti za velike rituale, primjerice za inauguraciju novog vladara ili posvećenje hrama ili loptališta. Žrtve su najčešće bile ratni plijen. Ratni zarobljenici nižeg socijalnog statusa postajali su robovi, dok su se zarobljenici višeg statusa pridonosili bogovima kao dar. Žrtvovanja su se odvijala na loptalištima ili na platformama hramova, a njima su predvodili šamani. Najčešće je vođa gubitničke ekipe žrtvovan odrubljivanjem glave. Žrtvovanja ljudskog srca postala su osobito popularna tijekom post- klasičnog perioda u gradovima na sjeveru Yukatana, nakon snažnog utjecaja ratničkog naroda Tolteka iz središnjeg Meksika. Žrtve bi (piše profesor Milton Carter) obojili u plavu boju i odveli na sam vrh piramida gdje bi čekala četiri svećenika nazivana Chac (u čast kišnog boga), Chac Xib Chac, Zac Xib Chac, Ek Xib Chac i Kan Xib Chac, također obojena plavom bojom, gdje bi im svećenik sa titulom nacom pomoću noža od opsidijana otvarao grudi i vadio srca koja su još kucala. Za to vrijeme žrtvine ruke i noge su držali drugi svećenici koji su ponekad nosili maske mayanskih bogova, najčešće Chaca, boga kiše. Nacom bi zatim srce dao svećeniku-chilan-u (jaguaru), koji bi krvlju poškropio idola. U nekim je gradovima poput Chichen-Itze postojaoi kip nazvan Chacmool koji je držao posudu u koju su se stavljala sviježa ljudska srca. Nakon toga bi tijelo žrtve koje se još micalo bacili niz stepenice piramide, vjerujući kako na taj način žrtva još više daje svoju krv bogovima.
Naslov: Re: Iščezle civilizacije- Maje Sub 22 Jun - 1:40
U prašumi istočnog Meksika pronađen je drevni grad Maja
Grad su nazvali Chactun što znači "crvena stijena" ili "veliki kamen". Šprajc je kazao da je grad bio nešto manje naseljen od velikog majanskog grada Tikala u Gvatemali
Arheolozi su pronašli drevni grad Maja koji je stoljećima skriven u prašumama istočnog Meksika, javlja Reuters.
Tim na čelu s Ivanom Šprajcom, izvanrednim profesorom na Slovenskoj akademiji znanosti i umjetnosti, pronašao je 15 piramida uključujući i jednu koja je visoka 22,8 metara. Pronašli su i igralište, trg i visoko isklesano kamenje. Grad su nazvali Chactun što znači "crvena stijena" ili "veliki kamen". Šprajc je kazao da je grad bio nešto manje naseljen od velikog majanskog grada Tikala u Gvatemali te da je u njemu moglo živjeti od 30 do 40 tisuća ljudi, iako su potrebna daljnja istraživanja kako bi procijenili točan broj. Istraživanje je odobrio meksički nacionalni institut za antropologiju i povijest, a financirali su ga National Geographic i još dvije europske tvrtke. Iako je nalazište bilo nepoznato akademskoj zajednici, Šprajc je pronašao dokaze da su drugi ljudi bili na njemu prije 20-ak ili 30-ak godina. – Drvosječe su sigurno bili ondje jer smo vidjeli posjekotine na drveću – rekao je Šprajc. Inače, Šprajc i njegov tim, da bi došli do grada, proveli su tri tjedna krčeći put kroz džunglu, a prije toga pregledali su fotografije koje je iz zraka snimilo nacionalno povjerenstvo za znanje i korištenje biološke raznolikosti i obilježili koordinate. Prisutnost više igrališta upućuje da je Chactun bio vrlo važan grad, kazao je Šprajc. Napušten je oko 1000. godine, vjerojatno zbog demografskih razloga, klimatskih promjena, ratova i pobuna.
Naslov: Re: Iščezle civilizacije- Maje Sub 14 Dec - 16:53
Civilizacija Maya je srednjoamerička civilizacija, poznata po najrazvijenijem pisanom jeziku u pre-kolumbijskoj Americi, kao i po umjetnosti, arhitekturi, te usavršenoj matematici i astronomiji. Ova drevna civilizacija nastala je i jačala u periodu između 2000. godine prije nove ere i 250. godine poslije nove ere, njihovi gradovi su doživili vrhunac od 250-te do 900-te godine poslije nove ere.
Iako Maye i danas žive na području Meksika, a mnogi od njih još uvijek gaje stare običaje, ovaj članak se fokusira na civilizaciju koja je trajala do dolaska španjolskih osvajača
Zdravlje i medicina drevnih Maya bio je složen spoj uma, tijela, vjere, obreda i nauke. Znanju nisu imali pristup svi, već samo odabrani koji bi dobili izvrsnu edukaciju. Ovi izabrani, koji su se nazivali šamani, djelovali su kao medij između fizičkog i duhovnog svijeta. Oni su liječili bolesne, predviđali budućnost, te kontrolisali prirodne događaje.
Budući da je lijek bio tako blisko povezano s religijom i magijom, bilo je neophodno da šaman Maya imala ogromno znanje i vještinu. Poznato je da su Maye ušivale rane pomoću ljudske kose, liječili slomljene kosti, a čak su imali i hirurge koji su mogli uspješno operisati pacijenta. Pored toga, brinuli su se o dentalnom zdravlju, te po potrebi, pravili i zubne proteze.
Važno je napomenuti da su Maye vezale bolest tijela sa nadnaravnim bićima. Iz tog razloga je liječenje uvijek uključivalo elemente rituala, čišćenja i konačno biljnog lijeka ili hirurškog zahvata.
Mnoge su drevne civilizacije praktikovale žrtvovanje, uglavnom kako bi zadovoljili ili ugodili svojim bogovima. U tom pogledu, Maye se ne razlikuju.
Žrtvovanje životinja i ‘puštanje krvi’ se dešavalo često i na mnogim festivalima, dok je žrtvovanje ljudi bilo mnogo rijeđa pojava. Ljudi su se žrtvovali kada se željela otjerati loša sreća, u toku ratova, prilikom dolaska novih lidera na vlast i svečanim otvorenjima novih hramova. Za razliku od mnogih kultura iz tog doba, Maye nisu žrtvovale doborovoljce, već samo zatvorenike, koji su najčešće bili iz susjednih kraljevstva.
Danas, mnoge Maye praktikuju ove rituale svojih predaka. Elementi molitve, poklanjanja poklona bogovima, prinošenje žrtve (zamjenili su ljude sa pilićima), paljenje tamjana, ples i slavlje – sve se i dalje dešava u skladu sa drevnim obredima.
Srednjoameričke civilizacije su se bavile sportom više od 3000 godina. Ovi sportski događaju su često bili vezani za rituale, a same sportske igre su imale različit oblik na različitim mjestima u različita vremena.
Sportski događaj Maya zvao se Pitz, a igranje se zvalo pitziil.Igra se igrala loptom koja je bila otprilike veličine odbojkaške lopte, ali je bila od gume i mnogo teža. Uz ovaj sport bilo je usko vezano i odsijecanje glave, a čak postoje i spekulacije da su glave i lubanje bile korištene kao lopte.
Za svoje sportske događaje, Maye su gradile sportske terene. Pored sporta, oni su se koristili i za ostale kulturne elitne događaje, kao što su muzički nastupi, rituali i festivali. Ovi sportski tereni su se mogli pronaći u svim, osim u najmanjim, gradovima.
Kada smo već kod kulture, Maye su bili izvrsni umjetnici koji su miješali umjetnost sa arhitekturom, pisanjem i generalno uljepšavanjem urbanih naselja.
Drevne Maye su bili odlični astronomi koji su bilježili i tumačili sve što se dešavalo na nebu. S obzirom da su vjerovali da se volja i djelovanje bogova moglo pročitati u zvijezdama, Mjesecu i planetama, posvetili su jako mnogo vremena proučavanju svemira.
Njihov kalendar (o kojem se nedavno jako mnogo pričalo u medijima) temeljio se na njihovim astronomskim proučavanjima. Ovdje je jako bitno napomenuti da Maye nisu imale kalendar, već kalendare. Kalendar o kojem se pisalo u medijima, a koji je navodno najavio kraj svijeta, samo je obilježavao kraj jednog od 4 ciklusa nastanka. Prema Mayama, to je vrijeme velikih slavlja i to ne znači kraj svijeta nego početak novog “doba”.
Maye su vjerovali da je Zemlja središte svega, fiksna i nepokretna. Zvijezde, Mjesec, Sunce i planete su bili bogovi. Ovi Bogovi su imali veliki utjecaj na ljudske živote, pa su se njihovi pokreti pomno posmatrali.
Sunce je bilo vrlo važno kod drevnih Maya. Bog Sunca bio je Kinich Ahau. On je bio jedan od moćnijih Bogova, te jedan od stvoritelja. Mjesec je bio gotovo jednako važan kao i Sunce. Mayanski astronomi su analizirali i predviđali mjesečeve pokreta s velikom tačnošću. Kao što je sa Suncem i planetima, često se tvrdilo da Maye potiču od Mjeseca.
Maye su bili svjesni planeta u Solarnom sistemu, a daleko najvažnija planeta bila im je Venera koju su vezali uz ratove. Bitke i ratovi su se planirali prema položaju Venere, a zarobljenici su se žrtvovali okrenuti prema njezinom položaju na nebu. Maye su bilježi kretanje Venere i utvrdili da njezina godina dana (u odnosu na Zemlju, a ne Sunce) iznosi 584 dana, što je nevjerovatno blizu brojki od 583,92 dana koje je utvrdila moderna nauka.
Iz još uvijek nepoznatih razloga o kojima se raspravlja u naučnim krugovima, centri Maya u južnim krajevima su počeli propadati tokom 8. i 9. stoljeća, a ubrzo nakon toga su i potpuno napušteni.
Teorije o propadanju ove, nekada velike, civilizacije podijeljene su u nekoliko potkategorija, kao što su prenaseljenost, strane invazije, seljačke bune, te nestanak ključnih trgovačkih puteva. Ekološke hipoteze uključuju ekološke katastrofe, epidemije i klimatske promjene.
Postoje dokazi da su Maye jednostavno iscrpili sav poljoprivredni i životinjski potencijal okoline. Neki naučnici su nedavno postavili teoriju da je moguće da je civilizacija Maya propala nakon 200 godina suše.
Blage suše koje su se dogodile između 800-te i 950-te godine bile su dovoljne da se brzo smanji dostupnost pitke vode. Naučnici ovo temelje na analizi minerala i stalagmita pronađenih u pećinama iz kojih su Maye crpile pitku vodu, a dalje analize su pokazale da se desila još jedna suša između 1020-te i 1100-te godine, koja je vjerovatno bila i fatalna za ovu drevnu civilizaciju.
Naslov: Re: Iščezle civilizacije- Maje Ned 28 Jun - 20:10
Dominantna slika o Majama kao "naprednoj" civilizaciji, koja, ipak, ne izlazi iz neolitskih okvira, treba biti suštinski izmenjena. Nauka im priznaje domete u matematici, astronomiji ili pismu koje još, većim delom, nije uspela dešifrovati. Ali ih, zbog nepoznavanja točka, metalurgije ili paganskih obreda žrtvovanja, ne smatra ozbiljnim partnerom danačnjem "visoko-tehnološkom" svetu.
Dve i po hiljade godina unazad, na poluostrvu Yukatan (Mayab) i džunglama Guatemale, nije bilo konja da vuku prikolice niti volova da se upregne plug. Za obrede vađenja srca iz još živih tela, kojima je svedočio Cortez u tadašnjem Aztec-kom carstvu, smatra se da vuku poreklo iz kraljevstva Maja. Objašnjenje treba tražiti još malo ranije. Prvi, klasični period Maja (do 830. g.n.e.) nije poznavao ovakav vid žrtvovanja. Umesto srca božanstvima su se darovale emocije; srce, kao njihov simbol, počelo se bukvalno prinositi na odar u postklasičnom periodu Maja. Sa duhovnog i naučnog stanovišta ovaj period se smatra inferiornim.
Naše školstvo je zasnovano na mitu o progresivnom tehnološkom razvoju i superiornosti "naše" civilizacije. Stoga se pojave "neobjašnjivog", kao na primer UFO, paranormalna iskustva, fenomeni na Marsu, Malteški podzemni hramovi, izjave astronauta itd. skrivaju od javnosti. Oni drugi fenomeni koji strše, kao egipatske piramide, crop circles, kamene građevine na Uskršnjim Ostrvima i slično se minimiziraju i obavijaju plaštom dezinformacija.
Izvucimo na površinu osnovne procese na Planeti kojima upravlja homo sapiens sapiens: industrijski ekocid, potrošački mentalitet, politički elitizam (i na njemu zasnovane socijalne razlike i ratovi). Vraćajući se samo u bližu istoriju, pitanje je: da li su, uporedo, živele inteligentnije civilizacije u odnosu na našu? Da li je postojala superiornija naučna istina? Briljantna civilizacija Maja je jedan takav primer. Španski konkvistadori su u svom bezumnom osvajačkom pohodu na Centralnu i Južnu Ameriku primenjivali isti obrazac: ubijanje, pljačka, paljenje bibilioteka, pokrštavanje i slanje dragocenosti kralju Filipu. Azteci su imali vrlo bogatu ostavštinu iz perioda Maja koja je uglavnom uništena. Tek poneka knjiga je završila na španskom dvoru, a odatle, vremenom, i u nekoliko evropskih bibilioteka. Krajem XIX veka u Drezdenskoj bibilioteci je jedan od bibliotekara uspeo da pronikne u kód hijeroglifa i piktoglifa Maja. Napokon su se tajne počele otključavati.
Poslednjih dvadeset godina, istraživanje Majanskih dokumenata i građevina dovelo je do fascinirajućih otkrića:
- Ljudska istorija je, većim delom, određena galaktičkim snopom kroz koji Sunce i Zemlja prolaze svakih pet hiljada i dvesta godina. Momenat ulaska u sledeći snop je 21.12.2012. Astronomija je nedavno i potvrdila ovu tvrdnju. Tog datuma, naime, Sunčev sistem ulazi u redak položaj prema Mlečnom Putu, koji se javlja tek svakih 5,200 godina.
- Aktivnosti i ljudska kultura na Planeti je određena "galaktičkim sezonama". Njihov kód su Maje odredile matematički i simbolički. ("Pojava homo sapiensa predstavlja poseban stadijum u evolucionarnom ciklusu Sunčevog sistema; nivo na kome se integrišu četiri prethodna perioda svesnosti. Ovaj nivo traje 26.000 godina i sastoji se od pet perioda od 5.200 godina", (“The Mayan Factor”, Jose Arguelles, 1987). Drugim rečima, živimo u klimaksu, tačnije rečeno, u poslednjih 13 godina ciklusa koji traje 26.000 godina!
- Svaka osoba ima moć da se direktno spoji - senzualno, čulima I elektromagnetno - sa energijom/informacijama galaktičkog snopa koji, opet, dolazi iz galaktičkog središta i to dovodi do "buđenja" istinskog, višeg misaonog sklopa.
- Istaknuto mesto u simbolici Maja zauzima zvezdani sistem Plejada (zovu je svojom "domovinom”, misteriozni “Valum Chivim”). Škrta moderna astronomska znanja su potvrdila da Maje znaju raspored zvezda (Mayan Prophecies, A. Gilbert/M. Cotterell) u zvezdanoj konstelaciji Plejada; naša astronomija još uvek nije u mogućnosti da potvrdi postojanje i raspored planeta u tom sistemu. Neizbežna je asocijacija na drevni Egipat i njihovo idolopoklonstvo zvezdanom sistemu Orion, koga su Egipćani (?) tačno opisali (uostalom piramide su napravljene prema rasporedu tri zvezde koje sačinjavaju ovaj sistem).
- Kroz numerologiju/"harmonični modul" – Tzolkin (jednostavan sistem koji izražava vrlo kompleksne procese), Maje predstavljaju galaktički kod, koji opet upravlja svim informacijama koje utiču na "svetlosni ciklus." Ovaj ciklus definiše rezonantnu frekvenciju radijantne energije: elektricitet, toplotu, svetlo, radio talase. Drugim rečima, žive i anorganske fenomene u celosti.
- Tzolkin-ov simbolični partner, kineski Ji Djing, je sinhronizovan sa genetskim kodom. DNA takođe ima vibracijsku infrastrukturu - "svetlosno telo" – koje korespondira gorepomenutom spektrumu radijantne energije kojim upravlja Tzolkin. Drugim rečima, Tzolkin se odnosi prema Ji Djing-u kao svetlo prema životu.
- Maje su, naravno, sva kosmička tela smatrali živim. Tako su za Sunce tvrdili da ima 23-ogodišnji ciklus disanja. Jedanaest i po godina za udisaj i isto toliko za izdisaj. Dve hiljade godina kasnije naša nauka “pronalazi” da ove solarne inhalacije tačno odgovaraju kretanju binarnih sunčevih pega. One, opet, izazivaju poremećaje u bio-elektromagnetnom polju Zemlje. (Krupne poremećaje, dodajmo. Od TV i drugih komunikacionih signala, do ženskih menstrualnih ciklusa i nataliteta.)
Sledeći dalje tu logiku Maje prepostavljaju da Sunce poseduje inteligenciju - veliku i neshvatljivu u uobičajenoj terminologiji. Sa ovim postaje malo jasnije zašto su oni slavili "božansko" Sunce. I ne samo oni. Drevne civilizacije Egipta, Meksika, Perua i Mesopotamije su poznavale Sunčev sistem bolje nego što mi mislimo i na tome zasnivali tzv. idolopoklonstvo Suncu kao inteligentnom solarnom organizmu.
Još jednom o zimskom solsticiju koji počinje 2012. godine. Prema Majama, kada se ovaj ciklus napokon završi, ne predstoji kataklizmički kraj Planete i civilizacije. Na Zemlji će, prolazeći kroz galaktički snop, doći do akceleracije naprednih DNA životnih formi (recimo da i mi tu spadamo). Drugim rečima do suštinskog unapređenja koji će se ogledati u "prelasku iz treće, materijalističke dimenzije u četvrtu, spiritualnu dimenziju". Možda najspektakularniji događaj koji se vezuje za Maje je njihov "nestanak" 830 g.n.e. Na vrhuncu razvoja, sa već izgrađenim piramidama, hramovima I gradovima, bez straha od spoljne opasnosti, velika većina Maja netragom nestaje. Njihove građevine su poruka onima koji dolaze iza njih. Naravno, nama je trebalo dugo da počnemo da razumevamo o čemu su to oni pisali. Kako smo širili sopstvenu spoznaju tako smo mogli više da shvatimo domete ove bizarne civilizacije koja je za sebe tvrdila da je "poseta Planeti Zemlji njihova četvrta misija" i "po kompletiranju će otići na sledeći zadatak".
Put ka Istini o Univerzumu jeste dug. Ali, ako se ne startuje iz pozicije antropocentrizma (setimo se Crkve i Galilea) već skromno prizna da smo tek na početku, možda imamo šansu. Maje su interesantan putokaz koji razbija naše iluzije.
Svoju pradomovinu, zvezdani sistem Plejada, Maje su detaljno opisale i pri tome su tvrdile da je “poseta planeti Zemlji njihova četvrta misija”.
Astronomija je već potvrdila njihove tvrdnje da Sunce i Zemlja prolaze kroz galaktički snop svakih 5.200 godina i da se svake 23 godine kreiraju binarne sunčeve pege (“Sunce ima dvadesettrogodišnji ciklus disanja”).
Čet 14 Apr - 20:23
