Franc Mark (nem. Franz Marc; 8. februar 1880, Minhen – 4. mart 1916, Gusenvil ispred Verdena) bio je slikar, jedan od glavnih predstavnika nemačkog Ekspresionizma.
Godine 1911. upoznao je Vasilija Kandinskog i sa njim osnovao avangardnu umetničku grupu Plavi jahač (Der Blaue Reiter). Voleo je da slika životinje, naročito konje. Smatrao je da životinje poseduju kvalitete dobrote, lepote i neukaljanosti, koje su sve odsutne u savremenom čovečanstvu. Boje koristi u simboličnom smislu; plava označava muževnost, strogost i duhovnost, žuta - radost i ženstvenost, dok je crvena boja sukoba između prva dva principa.
Kasnije se okrenuo apstraktnom stilu, čistijim linijama i jednostavnim geometrijskim oblicima. Svoju prvu apstraktnu sliku „kompozicija I“, naslikao je decembra 1913.
Otišao je na front kao dobrovoljac 1914. i poginuo u bici kod Verdena 1916.
Prema njegovoj prvoj biografiji, od Alois Schardt-a, Marc je bio tako ružan na rođenju da se njegov otac, kada ga je prvi put pogledao na krštenju, onesvestio. Nezaustavljiv i pored reakcija porodice, Marc je brzo izgradio svoj karakter i postao je poznat, još kao beba, kao 'mali filozof ". Njegov otac, Wilhelm, je bio landscapist "radoznalo filozofskog karaktera", navodi Franz, a njegova majka, Sophie, je bila Alzašanka iz strogo kalvinske tradicije. Markovi deda i baka su bili amaterski umetnici koji su kopirali velike umetnike. Oni i njegovi preci su bili iz plemićkih porodica, sa velikim brojem prijatelja medju umetnicima i piscima.
Studirao je teologiju, i pod uticajem porodice 1894 godine, je u narednih pet godina, želeo da postane sveštenik. Ali, pomešao je sa svojim teološkim studijima romantičarsku literaturu Engleske i Njemačke. Konačno, pred kraj 1898, Marc odustaje od želje da postane sveštenik i počinje da studira filozofiju na Univerzitetu u Münchenu. No, ipak,1900 godine, njegov etički, plemeniti duh se okreće umetnosti. Studirao je crtanje prvo kod Gabriela Hackla, a zatim slikarstvo kod Wilhelma von Dieza, oba na münchenskoj akademiji.
Markov krut studijski stil prolazi kroz tranziciju u narednim godinama zbog raznih francuskih uticaja. Izlet u Pariz 1903 pokrenuo je zanimanje za impresionizam. Nažalost, Markov umetnički razvoj bio je popraćen melankolijom i preokretom u njegovom emocionalnom životu. Njegova verska perspektiva bila je u suprotnosti s kretanjem po Münchenu i boemskom atmosferom. Provodi leto u planinama 1905 i 1906, kao i putovanje u Grčku 1906, nastojeći da se oporavi od svojih nesretnih ljubavi. Ovo teško razdoblje došlo je do kraja kada je, na njegovu bračnu noć, nakon braka s Marie Schnur, takođe slikarkom, otišao u Pariz. Tog leta, 1907 godine, njegov brak je okončan.
Markovo naglo putovanje u Pariz 1907 označava veliku prekretnicu u njegovoj karijeri. Oslobođen depresije, došao je pod utjecaj Paul Cezanne i Paul Gauguin i Van Gogha, i svi oni su imali veliki uticaj na mladog umetnika. Van Gogh je odmah popravio Markovo raspoloženje:
"Van Gogh je za mene najautentičniji, najveći, slikar koga znam. Slikati malo i najobičnije prirode, stavljajući svu svoju vjeru i čežnju u njega - to je vrhovno dostignuće ... Sada sam slikam ... samo najjednostavnije stvari.. Samo u njima se sva simbolika, misterija prirode nalazi. "
1907 godine počinje Markova kontinuirana zaokupljenost različitim životinjskim subjektima. Osim anatomski interesa u njima, kao i u nekoliko njegovih skulptura, Markov stalni tematska problem postaje odnos između životinjskih i ljudskih sfera. Jedan od razloga za Markovo interesovanje za životinje je taj, da su one predstavljale za njega, duhovni stav. Ključni element u Markov odnos na ovu temu bio je osjećaj da su životinje bile nekako prirodnije ili čistije od ljudi. Čak šta više, on je verovao da je kroz životinje mogao predstavljati svoj duhovni osećaj.
Markov najvažniji rad je1908 godine bila slika Large Lenggries Horse. Iako je već bio napravio nekoliko manjih ranije, ovo djelo je najveći i najznačajniji za njegov opstanak. To najavljuje Markov angažman sa glavnom temom njegovog stvaralaštva, konjem.
Početkom 1911, Marc je naslikao veliki ciklus pod nazivom Red Horses, rad kojim je konsolidirao i unapredio svoju novu zrelost. A početkom 1911 godine, Marc je već razvio simboliku za njegovo korištenje boje. U tome je sledio obrazac uspostavljen ranije, od nemačkog romantičkog slikara Wassily Kandinskog.
Franz Marc pridodaje viziju apstrakcije u drugom valu, 1911-14, nakon povezivanja ekspresionizma sa novim slikovnim razvojom koji nastaje u Francuskoj. U rukama Franc Marc-a i Wassily Kandinskog, proizvoljna boja i slikovna struktura postale su modeli koje su se oni pridržavali. Markovo umeće je bilo u postizanju efekta stvarajući umetnička dela kroz apstraktnost, pokazivajući svoju koncepciju jedinstva celokupnog karaktera i prirode.
Kao osnivač Blue Ridera, Marc ima mesto u teorijskom utecaju budućih kretanja, kao što su Dada i Bauhaus. Konkretnije, Mark je imao uticaj na njegovog kolegu Paul Klee-a. Iako je godinu dana mlađi, Mark je dosegao umetničku zrelost ispred Kleea.
Plavi jahač (nem. Der Blaue Reiter) je nemačko udruženje umetnika ekspresionizma.
Grupa je proizašla iz Novog udruženja umetnika, a osnovali su ga 1911. u Minhenu Vasilij Kandinski i Franc Mark. Kandinski je opisao kako je grupa dobila ime:
„Ime, Plavi jahač, smislili smo za stočićem u šumi Zinelsdorf. Obojica smo voleli plavo, Mark - konje, ja - konjanike. Ime se samo nametnulo.“
Ovo ime se pojavilo i na drvorezu Kandinskog iz 1911. koji je on upotrebio za ilustraciju istoimenog almanaha o modernoj umetnosti.
Značajni članovi su bili još: Aleksej fon Javlenski, Paul Kle, Alfred Kubin, August Make i Gabrijela Minter. Čak su i kompozitori, kao Arnold Šenberg, koji se bavio i slikarstvom, pripadali Plavom jahaču. Zajednički im je bio interes za srednjevekovnu i primitivnu umetnost, kao i za savremene pokrete: Kubizam i Fovizam.
Osnovna zamisao bila je slobodno prijateljsko povezivanje istomišljenika bez određenog programa. Tako su umetnici zadržali mogućnost da izgrade i dalje usavršavaju sopstvene stilove. Make i Mark su smatrali da ljudski spoljni i unutrašnji svetovi treba da se susreću kroz umetnost. Uporište za ovu teoriju su im davale teorije Kandinskog. Suprotno drugoj velikoj nemačkoj grupi ekspresionista Mostu, intencije Plavog jahača bile su daleko od kritičke stvarnosti i išle su do slikarskog, više intelektualnog i spiritualnog shvatanja umetnosti. Pod uticajima teorije umetnosti Kandinskog (O duhovnom u umetnosti, 1912. godine) članovi su tragali za novim sredstvima izražavanja i isticanjem samostalnosti boja i oblika težili apstrakciji. Umetnost Plavog jahača karakteriše, takođe, velika otvorenost prema drugim umetničkim strujama (pre svega prema orfizmu Robera Delonea) i narodnoj umetnosti. Tako su prema programu prve izložbe Plavog jahača bili predstavljeni i umetici kao Anri Matis, Rober Delone i Anri Ruso sa svojim delima.
Po izbijanju Prvog svetskog rata grupa je raspuštena. Njihove ideje su i dalje vršile uticaj kroz obrazovnu delatnost, jer je veliki broj članova predavao kasnije na Bauhausu, a njihove ideje imale su veliki uticaj na apstraktno slikarstvo.
Umetnici koji su pripadali grupi Plavi jahač
Vasilij Kandinski(Wassily Kandinsky)
Franc Mark (Franz Marc)
Marijane fon Verefkin (Marianne von Werefkin)
Gabrijela Minter (Gabriele Münter)
Hajnrih Kampendonk (Heinrich Campendonk)
Aleksej fon Javlenski (Alexej von Jawlensky)
August Make (August Macke)
Alfred Kubin (Alfred Kubin)
Arnold Šenberg (Arnold Schönberg)
Paul Kle (Paul Klee)
Rober Delone (Robert Delaunay)
Pon 9 Jul - 23:33
