Poreklo imena država

Kolorado - Ime je dobila po reci Kolorado, kojoj su naziv dali španski pustolovi; "kolorado" na španskom znači "crveno, rumeno".

Konektikat - Na jednom indijanskom jeziku, ime ove države znači "mesto duge plimske reke"; u originalu, reč glasi "kuonehtakut".

Delaver - Zove se po reci Delaver koja je ime dobila po Tomasu Vestu, 3. baronu od De La Vara, koji je bio guverner Virdžinije u vremenu tokom koga su prvi Evropljani istraživali ovo područje.

Florida - Dugo je bila španska kolonija, uostalom, Španci su je i "otkrili", tako da ne bi trebalo da čudi što joj je naziv španski: "cvetna zemlja". Mogli bi smo reći: Cvetana.

Džordžija - Ime je za vreme kolonijalnog perioda dobila po britanskom kralju Džordžu II, poslednjem monarhu ostrvskog kraljevstva koji je rođen van Ostrva (na svet je došao u Nemačkoj, gde je i odrastao). Rekli bismo u duhu srpskog: Đurđija.

Havaji - Čitava država nosi ime po svom najvećem ostrvu. Sami urođenici ovog ostrva veruju da je ostrvo dobilo naziv po mitskom vođi po imenu Havailoa, koji je navodno otkrio i naselio ovaj arhipelag. Međutim, stručnjaci smatraju da je povezano sa proto-polinežanskom reči "savaiki" što bi trebalo da znači "domovina". Na jeziku Maora, "havaiki" je njihova prapostojbina.

Ajdaho - Prvobitno značenje reči je misterija. Ekscentrični lobista Džordž Viling je početkom 1860-ih godina predložio ovo ime za novu teritoriju na Stenovitim planinama, tvrdeći da na jeziku Šošona ono znači "sunce dolazi sa planina" ili "dragulj planina". Kasnije je tvrdio da je naprosto izmislio ime. Međutim, na jeziku Apača reč "idahe" znači "neprijatelj", tako da... Ko zna!

Ilinois - Rani francuski katolički misionari nazvali su ovu teritoriju koristeći se jezikom indijanskog plemena koje je tu živelo; u originalu, nastalo je od reči "irenveva" što znači "on govori na pravi način".

Indijana - Ovo je jasno, zar ne? Indijana je "zemlja Indijanaca" ili "indijanska zemlja".

Ajova - Ponovo, i kod ove kao i mnogih drugih američkih saveznih država, naziv dolazi od neke indijanske reči, plemena ili toponima. Ajova je ime dobila po plemenu Ajova koje je na njenoj teritoriji nekada živelo a koje je danas podeljeno u dva federalno priznata plemena: pleme Ajova iz Oklahome i pleme Ajova iz Kanzasa i Nebraske.

Kanzas - Ovo smo već pojasnili u segmentu o Arkanzasu.

Kentaki - 1776. godine okruzi ondašnje Virdžinije s druge strane Apalačkih planina dobili su ime Kentaki, po istoimenoj reci. Tačna etimologija je međutim sporna; moguće je da dolazi od irokeške reči koja znači "na livadi" ili "na preriji" ("kentake" ili "ketakeh").

Luizijana - Ime je dobila po francuskom kralju Luju XIV, budući da su je francuski pustolovi otkrili i pripojili je francuskoj imperiji. Napoleon ju je prodao Sjedinjenim Državama, a oni nisu ni postavili pitanje da li bi trebalo da zadrže već postojeće ime ili ne.

Mejn - Nema definitivnog odgovora na pitanje etimološkog porekla naziva ove savezne države. Možda je ime došlo od imena istoimene provincije na severozapadu Francuske. Sa druge strane, u Dorsetu u Engleskoj postoji selo Brodmejn za koje se veruje da je sklop britskih reči; na starom velškom "mejn" znači kamen ili stena.

Merilend - Zvanično, ova savezna država je dobila ime po kraljici Henrijeti Mariji od Francuske, supruzi engleskog kralja Čarlsa I i majci kraljeva Čarlsa II i Džejmsa II.

Masačusets - Na teritoriji ove savezne države nekada je živeo indijanski narod po imenu Masačuset, čije se ime može segmentisati na "mas-adču-s-et" što tim redosledom znači "veliko-brdo-deminutiv sa nešto malo-sufiks za lokalitet", te, prema tome, znači "u blizini velikog brda", mada može da znači "kod plavog brda" i "kod velikog malog brda".

Mičigen - U pitanju je francuska forma reči "mišigama" što na jeziku indijanskog plemena Odžibve znači "veliko jezero" ili "velika voda". Termin se, dakako, odnosi na oblast Velikih jezera, gde je ova savezna država smeštena.

Minesota - Na jeziku plemena Dakota, reka Minesota se zove Mnisota; "mni" znači voda dok "to" znači plavo". Prema tome, Minesota znači "čista plava voda" ili "oblačna plava voda", u zavisnosti od izgovora.

Misisipi - Reka Misisipi, po kojoj je cela država dobila ime, naziv nosi po reči iz jezika plemena Odžibve: "misi-zibi" znači "velika reka".

Misuri - Opet, i ova je federalna jedinica ime dobila po istoimenoj reci, koja je sa svoje strane dobila ime po jednom indijanskom plemenu koje je tu živelo. Umesurita se zvalo pleme, a njihovo ime je značilo "oni koji grade kanue od izdubljenog drveta".

Montana - Ime joj dolazi od španske reči "montanja" što znači "planina" ili u širem smislu "planinska zemlja". Rani španski kolonisti su je nazvali Montanja del Norte, dakle Severna planinska zemlja (planinija, ako nam dozvolite slobodan prevod).

Nebraska - Etimologija njenog imena je prosta. U pitanju je transliteracija arhaične čiverske reči "ni brasge" ili omaške reči "ni btaska", a u oba slučaja znači "ravna voda", što se odnosi na reku Plat.

Nevada - Država koja je najčuvenija po tome što se u njoj nalazi Las Vegas ime je dobila po španskoj reči "nevada" što znači "snegom prekriveno", što se odnosi na planinski venac Sijera Nevada ("snežni lanac").

Nju Hempšir - Ime nosi po engleskom okrugu Hempšir, koji je sa svoje strane ime dobio po starom imenu Sautemptona koji se nekada zvao Hamtun (ma staroengleskom "seoski grad"), zbog čega su oblast oko njega zvali "Hamtunšir".

Nju Džerzi - U vodama Lamanša postoji ostrvo Džerzi. Po njemu, teritorija koja je postala država nosi ime Nju Džerzi (Novi Džerzi). Moguće je da naziv ovog ostrva vuče poreklo iz stare nordijske reči "jarđ" što znači "zemlja", ili možda od ličnog imena Geir plus sufiks "ej" (Geirovo ostrvo).

Novi Meksiko - Nema nikakve logike u tome da ovu državu zovemo Novi Meksiko, a da Njujork i Nju Džerzi zovemo Njujork i Nju Džerzi. Zašto ih ne zovemo Novi Jork i Novi Džerzi? Nije važno. Jasno je da je Novi Meksiko - novi Meksiko. A Meksiko, šta to znači? Etimologija je nepoznata, stručnjaci se spore, svako ime neku svoju teoriju, tako da ćemo to pitanje ostaviti po strani. Osim ako vas baš ne zanima i mislite da bi trebalo da uradimo priču samo o tome. Da?

Njujork - Novi Jork, kao što smo gore već napomenuli. Jork je inače, kao što većina vas zna, grad u severnoj Engleskoj čiji naziv dolazi od starog nordijskog naziva Jorvik, što je njihova transliteracija anglosaksonskog Eoforvika što je njihov prevod rimskog naziva Eborakum, što je opet samo latinizacija britskog naziva Eborakon, što opet dolazi od reči "ibar" - drvo tis, tisovina. Komplikovano je.

Severna i Južna Karolina - 30. oktobra 1629. godine kralj Čarls I izdao je patent seru Robertu Hitu za teritoriju južno od 36. paralele i severno od 31. paralele, "pod imenom, u čast tog kralja, Karolina". Karolus je latinska verzija imena Čarls.

Severna i Južna Dakota - Na jeziku plemena Sijuksa ova reč znači "prijatelj".

Ohajo - Irokeška reč "ohi-jo" znači "velika reka" ili "veliki potok", što se odnosi na reku Ohajo koja je čitavoj državi dala ime.

Oklahoma - Na čoktavskom jeziku, fraza "okla huma" bukvalno znači "crveni ljudi". Predložio ju je jedan indijanski poglavica za oblast u kojoj je njegov narod živeo tada, a naziv je prihvaćen i usadio se u svakodnevni govor čak i pre nego što je ova teritorija otvorena za bele naseljenike.

Oregon - Premda postoji hipoteza da naziv ove savezne države dolazi od francuske reči "uragan", kao i neke druge hipoteze, po svemu sudeći su ovde ipak umešani španski prsti. Oni ovu teritoriju prvi pominju još krajem 16. veka kao "Orehon", a znamo da u Španiji postoji Arojo del Oregon u provinciji Siudad Real.

Pensilvanija - Ovo je jedna od trinaest država osnivača Sjedinjenih Država, i prvobitno je ustanovljena 1681. godine kao kolonija pod patronatom Viljema Pena, kojem je kralj izdao povelju. Ime države dolazi od prezimena Pen i sufiksa "silvanija", što znači "šumovita zemlja" iliti "šumadija". Pensilvanija je tako "Penova šumadija", u slobodnom prevodu na srpski.

Rod Ajlend - Puno ime ove države se skoro nikada ne koristi, pošto glasi "Država Rod Ajlend i plantaže Providens" (najduže je od svih u SAD), a nastalo je spajanjem dve kolonije pre Američke revolucije. Nedavno je sproveden referendum kako bi se izbacio drugi deo naziva jer je iz perspektive politički korektnih ljudi rasistički, ali nije prošao pa su Rodajlendanci ostali takođe i Plantažoprovidensijanci.

Nejasno je zašto se Rod kAjlend (ostrvo Rod, po kome država nosi naziv, iako je većim delom na kopnu) zove tako, ali popularna teorija kaže da je istraživača Đovanija da Veracana podsetilo na ostrvo Rodos (koje se zapravo zove Rod jer je "os" sufiks).

Tenesi - Četa španskih pustolova predvođena kapetanom Huanom Pardom zabeležila je 1567. godine indijansko selo po imenu Tanaskui, da bi početkom 18. stoleća britanski trgovci naleteli na varoš plemena Čeroki koje se zvalo Tanasi, koje se nalazilo na istoimenoj reci. Možda je u pitanju isto mesto. Ne zna se pouzdano šta znači ova reč, ali hipoteze u opticaju su "sastajalište", "vetrovita reka" ili "reka velikog luka, velike okuke".

Teksas - Na jeziku naroda Kado reč "tehas" znači "prijatelji, saveznici", i korišćeno je od strane Španaca kako za sam narod Kado tako i za njihovu naseobinu u današnjem istočnom Teksasu. Tokom španjolske kolonijalne vlasti, zvanično je ova teritorija nazivana "Nuevo Reino de Filipinas: La Provincia de Texas".

Juta - Naziv ove savezne države dolazi od imena plemena Ute i na njihovom jeziku znači "narod planina".

Vermont - U korenu imena ove malo naseljene američke države, koja po broju stanovnika odgovara Crnoj Gori, stoje francuske reči "Mont Vert" što znači "zelena planina", ali je izbačen glas "t" i redosled reči je obrnut od strane nekoga sa slabim poznavanjem francuskog. Sa druge strane, možda znači "crvlja planina" jer je francuska reč za crva - ver.

Vrdžinija i Zapadna Virdžinija - Zapadna Virdžinija se od glavne Virdžinije odvojila tokom Američkog građanskog rata, pošto je ova druga bila robovlasnička i izabrala je konfederativnu stranu u sukobu, dok su ljudi na zapadu države želeli da ostanu u uniji i bili su protiv institucije ropstva.

Obe, međutim, imaju isto poreklo svog imena: nose ga po engleskoj kraljici Elizabeti I, koja bila poznata kao Devičanska kraljica jer se nikada nije udavala. Virdžina = devica.

Vašington - Najseverozapadnija američka savezna država ujedno je i jedina koja ime nosi po nekom američkom predsedniku: onom prvom, velikom Džordžu Vašingtonu koji ima i svoju ulicu u centru našeg lepog Beograda (no, glavni grad ove države se zove Sijetl po istoimenom poglavici Duvamiša). Prvobitno se nazivala Kolumbijski Distrikt po reci Kolumbiji, ali je preimenovana da se ne bi mešala sa Distriktom Kolumbije na istoku u kojoj se nalazi prestonica.

Ironija je u tome što se u tom prestoničkom distriktu nalazi glavni grad koji se takođe zove Vašington (koji je koekstenzivan sa teritorijom distrikta), pa se zato obično naglašava i kaže "država Vašington", što se ne radi ni za jednu drugu državu u SAD (mada, ruku na srce, ljudi na zapadu Amerike ovu državu jednostavno zovu Vašington, dok glavni grad zovu Di-Si, što je spelovanje inicijala Distrikta Kolumbije).

Viskonsin - Čitava se država, kao i mnoge druge, zove po istoimenoj reci, kojoj su ime dali pripadnici jednog indijanskog plemena i to u formi "Meskusing". Francuzi su to vremenom promenili u "Uiskonsin", a anglofoni naseljenici u Viskonsin. Glavna teorija o prvobitnom značenju ove reči je "leži crveno", a tiče se toka reke Viskonsin koja ide kroz crvenkasti peščar, mada ima i drugih teorija koje se uglavnom vrte oko crvenog kamena.

Vajoming - Stigli smo do poslednje i ujedno najnenaseljenije američke savezne države, koja je ime dobila po istoimenoj dolini u Pensilvaniji, koja je ime dobila po reči iz jednog od brojnih indijanskih jezika, "čvevamink", što se nekako pretvorilo u sadašnje ime a znači "u plićaku velike reke".

(O. Š.)

Kako su latinoameričke zemlje dobijale imena

Fascinantna porekla naziva zemalja iz Južne i Srednje Amerike se kreću od legendarnih vladara, preko naziva reka koja na indijanskim jezicima znače "reke obojenih ptica", do španskih reči za dubine, te drveta koje je nekada raslo na atlantskim obalama
Ime Brazila dolazi od brazilskog drveta, "pau-brasil" na portugalskom, na latinskom Caesalpinia echinata, koje je svojedobno u velikom broju raslo na atlantskim obalama ove zemlje, i na koje su Portugalci prvo naleteli.

Ime ovog drveta vodi poreklo od latinske reči za žeravicu, "brasa", i sufiksa "-il", s obzirom da je po boji podsećalo na užareno ugljevlje. Prvobitno, evropski osvajači su ovu zemlju zvanično nazivali Zemljom Svetog Krsta, ali kolokvijalno se koristio naziv Zemlja brazila, pošto je to drvo bilo glavni izvozni proizvod. Posle nekog vremena je ovo popularno ime postalo zvanično.

Ne zna se zašto se Meksiko zove Meksiko. Tačnije, zna se, zove se tako zato što se actečka prestonica zvala Meksiko-Tenohtitlan, pa je odlučeno da se Nova Španija nakon sticanja nezavisnosti od evropske matice preimenuje na taj način, ali se ne zna šta sama reč "meksiko" tačno znači.

Poznato je da označavala srce actečkog carstva, ali njena etimologija, van toga što sufiks "-ko" na jeziku nahuatl znači "mesto", predmet je velikog spora. Neki misle da je izvedena iz Mekstlija, tajnog imena actečkog boga rata i njihovog zaštitnika Uicilopočtlija, što bi značilo da Meksiko znači "mesto u kome živi Uicilopočtlija", dok drugi misle da izvedena iz reči "mectli" što znači mesec, pa bi prema tome puno značenje bilo "mesto u centru meseca", što je referenca na činjenicu da se actečka prestonica nalazila na ostrvu u jezeru.

Ovakva nejasnoća nije slučaj sa Kolumbijom, koja ime nosi po Kristoferu Kolumbu, ime koje je trebalo da objedini sve bivše španske krajeve Južne Amerike u jednu državu. To nije slučaj ni sa Argentinom, čije ime doslovno znači "Srebrenica"; izvedena je iz latinske reči "argentum", odnosno "srebro", na španskom jeziku "plata". Legenda o tome da niz reku leži planina puna srebra bila je toliko jaka tokom 16. veka da je čitava ta reka dobila ime La Plata, odnosno Srebrena reka, a čitava oblast, kasnije i država, ime Argentina.

Peru svoje ime možda duguje imenu čoveka po imenu Biru, koji je bio lokalni vladar u 16. veku kada su došli Španci i koji su potom celu oblast nazvali po njemu. Alternativno, savremenik tog doba, Inka Garsilaso de la Vega koji je bio sin inkanske princeze i španskog konkvistadora, napisao je da je Biru zapravo bio najobičniji Indijanac na koga su istraživači naleteli. Španska kruna je odlučila da čitavu oblast bivše imperije Inka nazove Potkraljevstvo Perua, a ime je zadržano nakon sticanja nezavisnosti.

Venecueli je naziv dao čovek po kome je kasnije nazvan čitav kontinent i Novi svet: Amerigo Vespući. Naime, 1499. godine on je bio navigator u ekspediciji Alonsa de Ohede koja je tumarala tim obalama, a sojenice su u oblasti jezera Marakaibo Vespućija podsetile na Veneciju, pa je imenovao regiju "Veneciola". Trenutni naziv je nastao pod uticajem španskog jezika, pošto oni za deminutiv koriste sufiks "-uela". Prema tome, Venecuela doslovno znači "Mala Venecija".

Međutim, iako je ovo najpopularnija verzija nastanka imena ove zemlje, saputnik De Ohede i Vespućija, Martin Fernandez de Ensiko, u svom životnom delu tvrdi da su oni tamo sreli narod koji je sebe nazivao "Veneciuela", što bi značilo da se ime Venecuela razvilo od domorodačke reči.

Jednako tome postoje i različite teorije o etimologiji imena Čilea. Jedna od njih kaže da su Inke dolinu Akonkague nazivali "Čili" usled korupcije imena Tili koje je nosio čovek koji je tom oblašću vladao kada su ga Inke pokorile u 15. veku. Druga napominje da se možda radi o indijanskoj reči za "kraj sveta" ili "galebove"; naime, na jeziku naroda Mapuče "čili" znači "gde se zemlja završava", na jeziku Kvečua "čiri" znači "hladno", dok "tčili" znači ili "sneg" ili "najdublja tačka Zemlje". Ima i onih koji misle da je prvobitno bila onomatopeja glasa jedne lokalne ptice koju zovu trile.

Ekvador doslovno znači "Republika Ekvatora", zbog ekvatorske pozicije ove zemlje, Gvatemala na jeziku nahuatla znači "mesto mnogo drveća", Kuba na tainu znači ili "tamo gde je plodna zemlja obilna" ili "sjajno mesto", Haiti na istom jeziku znači "zemlja visokih planina", dok Bolivija nosi ime u čast Simona Bolivara koji je oslobodio čitavi kontinent od španske kolonijalne sile.